BENG bij grondgebonden woningen: ontwerp wordt weer belangrijk

Verslag van de ZEN-festival sessie “Alles over BENG en grondgebonden woningbouw” door Harm Valk (Nieman Raadgevende Ingenieurs) o.l.v. Annemie Loozen (RVO.nl). Verslag door Henk Bouwmeester.

“Er is werk aan de winkel”, waarschuwt Harm Valk (Nieman RI). Tijdens het ZEN-festival geeft hij een kort college over BENG. Hij reikt enkele handvatten aan om bij grondgebonden woningbouw aan de nieuwe eisen te voldoen. “Het ontwerp wordt weer belangrijk, ook in de stedenbouw.”

Terwijl Onno Dwars in het ochtendprogramma nog zo had gezegd ‘te stoppen met rekenen en te doen wat kan, niet wat mag’, gingen bijna honderd bouwprofessionals toch naar het college van Harm Valk. Zij wilden alles over BENG horen. BENG: de nieuwe eis voor energiezuinig bouwen die na 2020 de EPC zal vervangen. Harm Valk was verheugd toen bleek dat er zich onder zijn gehoor ook architecten bevonden. Onder wie Kees Duijvestein, de grondlegger van het ‘driestappenplan’, later omgedoopt tot Trias Energetica.

28 jaar Trias Energetica
“Na 28 jaar is de Trias verankerd in de normstelling voor de woningbouw”, zei Valk, al gaat het niet meer om een stappenplan met achtereenvolgende eisen, zoals Duijvestein had gepostuleerd, maar om drie eisen die tegelijkertijd van kracht zijn: “De vraag terugdringen, energie efficiënt omzetten en hernieuwbaar opwekken. Dat is de uitdaging waar we voor staan.”

Drie maal BENG

BENG 1	Energiebehoefte	< 25 kWh/m2jaar	Behoefte aan energie voor verwarming en koeling	Lijkt op PHPP. De thermische kwaliteit van de schil is maatgevend.
BENG 2	Primair fossiel energiegebruik	< 25 kWh/m2jaar	Direct of indirect gebruik van fossiele brandstoffen voor verwarming, koeling, warmwater en hulpenergie	Lijkt op EPC. Het rendement van installaties is maatgevend.
BENG 3	Aandeel hernieuwbaar	> 50%	PV, omgevingswarmte, biomassa, externe warmte (voor zover duurzaam)	Wordt dus verplicht

Valk: “BENG 1, energiebehoefte voor verwarming en koeling, lijkt in z’n uitwerking nog het meest op de passief-eis PHPP. BENG 2 lijkt het meest op de vertrouwde EPC.” De BENG-indicatoren staan vast. De eisen die eraan zijn verbonden, zijn nog voorlopig. In 2018 wordt de kostenoptimaliteit getoetst. Misschien volgen daar nog kleine aanpassingen uit, maar de grote lijnen zijn duidelijk. Na 2020 worden de eisen wettelijk van kracht.

Dertig woningen
Nieman heeft dertig woningen op BENG doorgerekend: woningen (of concrete concepten) die nu al aan zeer hoge energie-eisen voldoen. De meesten hebben een EPC van 0. Maar wat blijkt: slechts vier ervan voldoen ook aan BENG. De koplopers slagen er wel in te voldoen aan BENG 2 en BENG 3, vooral dankzij efficiënte installaties en toepassing van PV. “Maar om ook volgens BENG 1 te kunnen bouwen moeten we weer opnieuw gaan ontwerpen, ook stedenbouwkundig”, zegt Valk: “We kunnen nog wat leren van ontwerpers van passiefhuizen. Zij zijn gewend een huis zo te ontwerpen dat de energiebehoefte minimaal is: spelen met de zon, oriëntatie, verdeling van het glas, massa en volume en de kwaliteit van de thermische schil”.

Gezond
BENG gaat alleen over energie, maar een woning is méér. Een woning moet ook ZEN zijn, benadrukt Valk: “Zomaar wat techniek naar binnen sjouwen levert geen gezonde woning op. We moeten comfort, gebruik en energie integraal in het ontwerp benaderen. Er is extra aandacht nodig voor regelbaarheid. Geef informatie over onderhoud en vervanging.” En moeten we stoppen met rekenen, zoals Onno Dwars zei? Valk: “BENG is straks de nieuwe ondergrens; de bezemwagen. Dus in die zin is het belangrijk om te rekenen. En voorlopig ligt dat wat nu kan nog heel dicht bij wat straks mag.”

Presentatie Annemie Loozen




Presentatie Harm Valk



Zie voor de achtergronden het Eindrapport BENG voor grondgebonden woningen, 24 juni 2016.