BENG in hoogbouw: het kan

Verslag van de ZEN-festival sessie “Alles over BENG en gestapelde bouw” door André Kruithof (Nieman Raadgevende Ingenieurs) en Stefan de Ruijter (Hurks Vastgoedontwikkeling) o.l.v. Annemie Loozen (RVO.nl). Verslag door Henk Bouwmeester.

Bij grondgebonden woningen is BENG een hele uitdaging. Bij gestapelde bouw is het een heksentoer. André Kruithof (Nieman RI) laat dat met analyses zien. En met @Home Amstelkwartier laat Stefan de Ruijter (Hurks Vastgoedontwikkeling) vervolgens zien wat het in realiteit betekent. Ook in hoogbouw wordt het ontwerp belangrijker. Het gebruik van aardgas is passé.

“Bij gestapelde bouw lijkt het moeilijker om aan BENG te voldoen dan bij grondgebonden woningen”, zegt André Kruithof. Hij heeft vijf woongebouwen volgens de BENG-methodiek doorgerekend. Allemaal gebouwen met een zeer scherpe EPC (tussen 0 en 0,4). “Hoogbouw is compacter dan grondgebonden bouw. Daarmee is hoogbouw in het voordeel. Maar de verhouding glas/dichte gevel en de oriëntatie is bij hoogbouw ongunstiger: er is meer glas in de gevel dat lang niet altijd goed georiënteerd kan worden. Ook het beschikbare dakvlak vormt een aandachtspunt. Aardgas zul je in de hoogbouw niet meer zo vaak tegenkomen. Wel duurzaam opgewekte externe warmte en toepassing van warmtepompen.”

Project B
Eén van de vijf woongebouwen die Kruithof heeft doorgerekend is ‘Project B’: een project met 47 appartementen in zeven bouwlagen. De EPC is scherp (0,38). Bijzonderheden zijn externe warmtelevering, vloerverwarming, douchte-wtw en 75 m2 PV. Toch voldoet het project nog lang niet aan BENG:

- BENG 1: 57,8 kWh/m2
- BENG 2: 62,1 kWh/m2
- BENG 3: 42%

Fit for BENG
Kan dit gebouw worden ‘opgeBENGd’ tot het wel voldoet? Zo ja, hoe? Kruithof berekende verschillende opties. Een grote klapper is de vervanging van het standaard HR++-glas door triple glas met een U-waarde van 0,6 en een ZTA van 0,4. Een tweede grote vis is het vervangen van mechanische ventilatie (type C) door gebalanceerde ventilatie (type D). Zonwering, optimale luchtdichtheid en het voorkomen van lineaire warmteverliezen doen de rest. Met dat pakket voldoet het gebouw aan BENG 1 voor energiebehoefte: 24,9 kWh/m2. Als dan ook nog extra PV wordt geplaatst, zijn ook BENG 2 en BENG 3 in bereik. Eén probleem: er is niet genoeg dakvlak voor alle zonnepanelen. Daar moet het ontwerp dan op worden aangepast. Anders moet er een andere hernieuwbare bron worden ingezet, zoals bodemenergie of restwarmte.

Energieneutrale woontoren
Stefan de Ruijter (Hurks Vastgoedontwikkeling) heeft voor toepassing van meer PV een nieuwe oplossing gerealiseerd. Zijn bedrijf ontwikkelt het project @Home Amstelkwartier: “De eerste energieneutrale woontoren van Nederland”, aldus De Ruijter. In juni 2017 wordt het gebouw opgeleverd: 160 appartementen, 52 parkeerplaatsen en 500 m2 commerciële ruimte over 24 bouwlagen. De EPC is -0,007. Dat is een unieke prestatie waarvoor een reeks van maatregelen is getroffen, waaronder een hoge isolatiewaarde van gevels (Rc=6) en glas (U=0,9). Daarmee was de berekende EPC echter nog maar 0,68.

Zonnepanelen
Om een EPC van 0 te halen is op grote schaal PV toegepast: bijna 400 m2 op dak en 2.254 m2 langs twee gevels. @Home Amstelkwartier is daarmee het eerste woongebouw waar zonnepanelen op deze hoogte aan de gevel zijn bevestigd. De installatie kost ongeveer €1 miljoen; omgerekend zo’n €6.250 per woning. De belegger (Amvest) neemt de investering voor z’n rekening. De panelen worden over de appartementen verdeeld en rechtstreeks aangesloten op de kWh-meters van de huurders. Zij betalen een vast bedrag aan Amvest (zonnehuur) en kunnen gebruikmaken van de salderingsregeling. De Ruijter is enthousiast over het resultaat: “Overall gezien positief. We hebben ervan geleerd, het heeft een positieve milieu-uitstraling en er is veel belangstelling van beleggers.”

Nog geen BENG
Met deze maatregelen voldoet @Home Amstelkwartier wel aan de uitgangspunten van de belegger (EPC=0), maar nog niet aan de voorgenomen BENG-eisen. Ook hier is BENG 1 spelbreker: de energiebehoefte is berekend op 37,9 kWh/m2. Met een aantal maatregelen kan ook daar aan worden voldaan: verder verlagen van de luchtdichtheid, toepassen van glas met een lagere ZTA en het aanbrengen van buitenzonwering.

Presentatie André Kruithof



Presentatie Stefan de Ruijter


Zie voor achtergronden het Eindrapport BENG voor gestapelde bouw, 5 juli 2016 en de projectbeschrijving @Home Amsterkwartier.