Energiebedrijven en consumenten stabiliseren samen het net

AMEen uitgebreide versie van het onderstaande bericht verscheen op 25 november op NOS.nl.

Zonder dat de bewoners er iets van merkten schakelden netbeheerder Alliander en energiebedrijf Essent het afgelopen jaar in een aantal huizen in Heerhugowaard apparaten aan en uit. Ze deden, met toestemming van de klanten, een proef met elektrische boilers, warmtepompen en zonnepanelen om vraag en aanbod van energie beter op elkaar af te stemmen.


Dat is nodig omdat er steeds meer zonne- en windenergie op de markt komt. Die toename is gunstig voor het milieu en de portemonnee van de energiegebruiker, maar maakt de afstemming van vraag en aanbod van elektriciteit ingewikkelder. Het Nederlandse elektriciteitsnet is zo ingericht dat er net zo veel energie geproduceerd wordt als er wordt afgenomen. Dat is nu al een hele klus.

Megacomputers van de verschillende elektriciteitsbeurzen in Europa bepalen met algoritmes de energieprijs voor de lange termijn, de dag van morgen en de komende vijftien minuten. De consument betaalt een maandtarief, maar de werkelijke elektriciteitsprijs vliegt de hele dag op en neer om te voorkomen dat het net in onbalans raakt en de stoppen doorslaan. Als er plotseling te weinig energie is, gaan elektriciteitscentrales harder draaien. Als er te veel energie is, worden bijvoorbeeld grootverbruikers als Tata Steel in IJmuiden betaald om energie af te nemen.

De wind en de zon kunnen niet aan- en uitgezet worden. Dat betekent dat vraag en aanbod in de toekomst geraffineerder op elkaar afgestemd moeten worden. Uit de proef van Alliander en Essent blijkt dat ook consumenten hier een belangrijke rol bij kunnen spelen. 200 bewoners van Heerhugowaard kregen elektrische boilers, brandstofcellen, warmtepompen en zonschakelaars geleverd die door het energiebedrijf werden bestuurd. Als er op een gegeven moment te veel elektriciteit in omloop dreigde te komen, werden de elektrische boilers aangezet en konden zonnepanelen worden uitgezet. Als er een tekort werd voorzien, konden mensen zelf stroom opwekken met de brandstofcel die als een kleine elektriciteitscentrale gas omzet in elektriciteit. (Tot hier bron: NOS.nl)

Tijdens het ZEN-festival vertelde Dirk-Jan Middelkoop (Manager Solar & Storage Eneco Innovation & Ventures) in de sessie “Smart grids” hoe Eneco kansen ziet om het elektriciteitsnet net te balanceren én de consument een financieel voordeel te bieden.

De aanpak van Eneco
“Als het energieakkoord uitgevoerd is in 2023, komen we waarschijnlijk in de situatie dat we in Nederland op sommige dagen helemaal op duurzame energie kunnen draaien. Dat betekent wel dat het gemiddeld piekvermogen flink stijgt en het net op sommige plekken verzwaard moet worden.” Middelkoop benadrukt dat het elektriciteitsnet altijd in balans moet zijn. “Er zijn een aantal manieren om dat op te lossen: door bijvoorbeeld het net met andere landen te verbinden, de vraag naar elektriciteit te sturen of zelfs het uitzetten van duurzame bronnen in extreme situaties. Maar de beste optie is opslag. Om die reden is het momenteel een erg actueel onderwerp.” Ook bij Eneco, het bedrijf waar Middelkoop werkt, willen ze graag weten wat ze met opslag kunnen doen. Dit hoewel Nederland niet het gunstigste land is voor batterijopslag, licht Middelkoop toe. “Omdat zonnepanelenbezitters in Nederland kunnen salderen, heeft ons land ongeveer de slechtst mogelijke businesscase voor huisbatterijen. Maar salderen zal in Nederland ook ooit afgeschaft worden en dan wordt opslag weer aantrekkelijker.”

Eneco Crowdnett
Om de huisbatterij in Nederland financieel een stuk interessanter te maken, bedacht Eneco een slim project: Eneco Crowdnett. Middelkoop legt uit dat het een virtuele elektriciteitscentrale is die kan dienen als primair regelvermogen in het elektriciteitsnetwerk. “Als we 378 Tesla Powerwalls aan elkaar koppelen, hebben we 1MW regelvermogen. Voor het gebruik van zijn huisbatterij kunnen we de CrowdNett-klant jaarlijks 450 euro bieden. En omdat we de Powerwall in samenwerking met Tesla voor 4500 euro aanbieden, zou de klant de Powerwall in ongeveer tien jaar kunnen terugverdienen.” Eneco Crowdnett ging op 30 september van start en er zijn inmiddels meer dan 900 Powerwalls gereserveerd. “Hierdoor worden we een interessante samenwerkingspartner voor Tesla, terwijl we eigenlijk het land met de slechtste businesscase zijn.” Daarnaast creëert de virtuele elektriciteitscentrale volgens Middelkoop een nieuw verdienmodel voor energiebedrijven die in de toekomst waarschijnlijk steeds minder verdienen met de verkoop van energie. “We hebben veel kennis over de energiemarkt die we kunnen inzetten om de virtuele elektriciteitscentrale te runnen. Zo ontstaat een nieuw verdienmodel waarin we niet alleen energie leveren, maar ook diensten aanbieden.”