Energiezuinig bouwen volop in beweging

KoloniewoningKoppel enthousiaste managers aan goed geformuleerde ambities en aan kennis van energiezuinig bouwen en zie, de energiekosten van bewoners gaan fors omlaag. Dat is een grove samenvatting van het Symposium Topprestaties in energiezuinige bouw dat 3 november werd gehouden in het Glazen Huis in Maarsen.

Vijf jaar bouwen, met een 25% lagere EPC dan het Bouwbesluit vereiste, levert waardevolle resultaten op. Doorlopende monitoring heeft een goed beeld opgeleverd van de manier van werken. Een aantal projecten heeft al direct voor een aanpak gekozen richting energieneutraal bouwen. Dat bleek op het het Symposium Topprestaties in energiezuinige bouw, georganiseerd door het ministerie van BZK samen met RVO en partijen die projecten realiseerden in de Excellente Gebieden.

Voldoende mogelijkheden
De puzzel ‘hoe energieneutrale nieuwbouw van woningen moet worden gerealiseerd’ lijkt in de volle breedte opgelost te kunnen worden. Zowel voor kleinschalige koopwoningprojecten in markttechnisch moeilijke gebieden buiten de Randstad, als in hoogbouw woningbouw en kantorenbouw in compacte stedelijke settings. Praktijkervaringen uit de Excellente Gebieden geven het inzicht, dat voor elke nieuwbouwontwikkeling wel een passende aanpak te definiëren valt.

De eerste jaren is het vooral zoeken naar het scherp krijgen van de ambitie. Het vinden van partijen, die de ambitie heel praktisch weten te vertalen, betekent vaak het loslaten van ingesleten patronen. Welke kennis is aanwezig en wie gaat met wie samenwerken? Wat zijn randvoorwaarden uit de markt, die per plek in Nederland zeer verschillend zijn? Bijna altijd worden de toekomstige woonlasten van de bewoners een hoofdthema. Vanuit die vragen wordt duidelijk dat de lokale cultuur van groot belang is. De monitoring en het symposium laten zien dat de wens van heel energiezuinig bouwen leidt tot een grote verscheidenheid in manieren van aanpakken.

Vertrouwen is ook afspraken (durven) vastleggen
Het is zeer boeiend om te zien hoe dat gaat. En dat gaat zeker niet altijd zonder slag of stoot. Uiteindelijk is samenwerking is van groot belang. In Geerpark Heusden leidde de samenwerking na 2 jaar tot een overeenkomst tussen de gemeente en de woningcorporatie Woonveste met de afspraak dat ieder voor 50% in de GREX gaat zitten. Beide partijen hebben een gelijk belang bij goede oplossingen. Door het vastleggen van ambitie en gezamenlijke doelen kreeg het project vleugels en zijn er als resultaat woningen met Nul op de Meter gebouwd. Het leverde de quote op: Vertrouwen is ook afspraken (durven) vastleggen.

Een andere opmerkelijke samenwerking ontstond bij het project de Koloniewoningen (zie foto). De ambitie, al vanuit 1818, om het gebied selfsupporting te laten zijn, gaf een drive en teamgeest aan betrokken architect, aannemer, installateur en energieadviseur dat zij vanaf dag één met elkaar gezocht hebben naar het perfecte resultaat. Niet alleen aan de tekentafel, maar ook tijdens het bouwen. Zo gingen ze als team op cursus om luchtdicht bouwen in de vingers te krijgen.

Bij navraag blijkt op persoonlijk niveau zeer veel geleerd te zijn. De trots van het resultaat was bij menig projectleider af te lezen. Ook organisaties hebben geleerd met de opgave van heel energiezuinig of energieneutraal bouwen om te gaan. In diverse gebieden wordt daardoor nu al vooruit gekeken naar de toekomst, richting BENG. Alhoewel, waarom niet gelijk naar Nul op de meter woningen, hoorde je in de wandelgangen. En uit een enkele discussie bleek dat Gebruiks gebonden E-gebruik belangrijker wordt dan het gebouw gebonden gebruik.

BENG of NOM?
Nog een paar jaar en dan is de norm voor nieuwbouwwoningen BENG, dat staat voor bijna-energieneutraal gebouw. Door initiatieven als GEN Gebieden Energie Neutraal, nul-op-de-meter (NOM) renovaties en nieuwbouw en ZEN lijkt deze opgave goed te worden voorbereid. De praktijkervaringen vanuit de excellente gebieden maken het speelveld compleet.

Immers, enkele grote bouwers en corporaties willen binnen enkele jaren 11.000 woningen op het niveau NOM renoveren. De brancheverenigingen van het Lente-akkoord (Aedes, Bouwend Nederland, NEPROM en NVB) stellen in het platform ‘Zeer Energiezuinige Nieuwbouw (ZEN) voor de Klant’ de bewoner centraal. En met de kennis van GEN wordt de gebiedsontwikkeling van 4500 nieuwe woningen in Valkenburg bij Katwijk voorbereid.

Het kan echt
Het kan dus echt, energiezuinig bouwen, zoals ook spreker Onno Dwars nog eens bevestigt vanuit het Lenteakkoord. Daan Bruggink ziet bij biobased bouwen het gebruikscomfort voor de bewoner voorop staan. De Excellente Gebieden en de landelijke initiatieven laten zien dat heel lage energiekosten mogelijk zijn. Dat wil niet zeggen dat het morgen overal al kan. De benodigde kennis en ervaring zit nog lang niet bij alle bouwpartijen tussen de oren.

Sommige onderzoekers achten het mogelijk dat de gebouwde omgeving CO2-neutraal kan zijn in 2035. Technisch is dit wellicht haalbaar. Organisatorisch en financieel is de opgave immens. De organiserende en uitvoerende partijen in de Excellente Gebieden hebben laten zien dat het voor de nieuwbouw binnen bereik is. Zij en vele anderen in de bouw laten zien dat de sector volop in beweging is.