Luchtdicht bouwen is essentieel voor gezondere binnenlucht

Verslag van de sessie 'Een luchtdichte woning ventileert beter' tijdens de Dag van de Binnenlucht - door Anton Coops

De titel van de sessie laat weinig ruimte voor twijfel: 'Een luchtdichte woning ventileert beter'. Maar toch. Als André Meester (VLA) tijdens zijn introductie aan de zaal vraagt wie het met de stelling eens is, steekt slechts een kwart van de deelnemers de hand op. Een gezonde dosis scepsis? Hebben we intuïtief moeite met het idee dat je huis potdicht zit?

De organisatie van de Dag van de Binnenlucht heeft alle sprekers gevraagd om iets te vertellen over de ventilatie in hun eigen woning. Sessieleider André Meester is het als ambassadeur van de VLA (Vereniging Leveranciers van Luchttechnische Apparaten) aan zijn stand verplicht om een goed voorbeeld te geven, en dat doet hij dan ook. Hij laat zien dat Huize Meester is voorzien van slimme toevoerroosters, sensoren, mechanische afzuiging "met wat extra power want dat vind ik wel prettig" en een stevige afzuigkap in de keuken. Bovendien heeft André zelf een indrukwekkende regelkast geknutseld. "De luchtkwaliteit is heel goed, alleen vrouw en kind begrijpen geen sodemieter van de bediening." Meester heeft ook de luchtdichtheid gemeten, waarna er extra maatregelen zijn genomen om de Qv10 waarde op orde te krijgen.

Getallen en gezondheid
"Qv10 waarde? Luchtklasse? Ik zit al jaren in deze branche, maar die getalletjes zeggen mij niet zoveel." Willem Koppen van Koppen Bouwexperts komt na de introductie als eerste spreker aan het woord en hij begint meteen lekker scherp. "Het gaat uiteindelijk maar om één ding, namelijk een gezonde woning. En of de lucht in een woning gezond is kun je niet aflezen uit getalswaarden. Ik krijg het woord Qv10 amper uit m'n mond; zodra je windkracht 3 of 4 hebt zegt het bijna niks meer. Ik begrijp heel goed dat we het allemaal zo doen in de bouw, maar het Bouwbesluit kijkt alleen naar het totaal, niet naar correcte luchtdichtheid op detailniveau. Daardoor kan een meting binnen de marges van het Bouwbesluit vallen, terwijl een bepaald detail toch wordt afgekeurd omdat het niet 'goed en deugdelijk' is."

Vieze plaatjes
Na deze oproep om het getalfetisjisme los te laten vervolgt Koppen zijn pleidooi met een serie onsmakelijke beelden, die snel duidelijk maken waarom een luchtdichte woning beter is voor de gezondheid. We zien beschimmelde kieren, vieze spouwmuren, wegrottende dakbedekking en een bedompte kruipruimte die vol zit met radon - doodsoorzaak nummer 1 als het gaat om vervuilde binnenlucht. "Ieder lekje kan leiden tot ongewenste luchtstromen in huis, die deze troep naar binnen blazen. Zelfs de lucht van de buren adem je in." Dat demonstreert Koppen met het meest verrassende beeld: een filmpje van een rooktest waarbij zo'n beetje alle rook via het dak van de buren naar buiten komt, en zelfs een huis verder nog weglekt. "Daarom maak ik me grote zorgen over de renovatie-aanpak van de Stroomversnelling, waarbij de buitenkant van de woning wordt ingepakt, maar woningscheidende wanden en kruipruimtes worden overgeslagen."

"Bouwen mag echt wel een beetje lastig en uitdagend zijn, so what als het geld kost," meent Koppen. "Ongeveer 1% van de woningen is momenteel wél goed. Daarom moet het onderwerp op de agenda komen. We kunnen zelfs voorbij de passiefhuis-normen voor luchtdichtheid, maar het gaat erom dat de vakman zijn eigen onbewuste onbekwaamheid aanpakt. Dat is lastig, want er is geen onderwijs op dit punt, en als je advies wil krijg je vaak te maken met de fabrikant. Daarom zijn alle aanwezigen in deze zaal hard nodig, om te helpen die bewustwording te bevorderen. De getalsmatige benadering geeft een indicatie, het helpt, maar begin gewoon met iedere woning te meten. De lekken moeten zichtbaar worden gemaakt."

Nieuwe luchtdichtheidstest
Niek-Jan Bink is directeur van meetapparatuurfabrikant ACIN. Hij lijkt geïnspireerd door de videobeelden van Willem Koppen: "Mijn volgende project zou wel eens een paraffine rookmelder kunnen worden." Bink is uitgenodigd om iets te vertellen over een nieuw instrument dat hij momenteel ontwikkelt om de luchtdichtheid van woningen te meten. Het zou wel eens een 'blowerdoorkiller' kunnen worden, omdat het apparaat veel handzamer is en bovendien sneller werkt dan een meetdeur. Niet onbelangrijk: het ding zal waarschijnlijk zo'n 80% goedkoper worden in de aanschaf. Een interessante ontwikkeling dus, waardoor het een stuk realistischer wordt om iedere woning - ook tussentijds - te meten.

"Het idee is als volgt: je hebt een ventilatiesysteem en daarvan weet je het debiet. En op het moment dat je het systeem aanzet heb je een drukverschil. In principe kun je daaruit een Qv10 afleiden. De uitdaging is om het drukverschil zo nauwkeurig mogelijk te meten." Dat laatste is nog niet zo makkelijk als het lijkt. Buitenluchtdruk en binnenluchtdruk fluctueren sterk, door weersomstandigheden en door huiselijk gebruik. Normaalgesproken meet je dus veel ruis, maar de truc van de nieuwe methode zit hem voor een deel in het gebruik van een klein vat (zie presentatie) dat door een vertragend effect op de luchtdrukverschillen de ruis kan filteren.

Over anderhalf jaar op de markt
"Je moet toegang hebben tot de ventilatie en je moet het systeem aan en uit kunnen zetten. Om een betrouwbare meting te krijgen heb je 5 pulsen nodig. Dat is alles. Maar goed calibreren is essentieel, want als je er een Pascalletje naast zit heb je al 5% afwijking. Dit systeem is niet bedoeld om tot op de laatste decimaal een Qv10 te meten." Bink houdt een breadboardje omhoog met wat losse draadjes en electronische componenten erop. "De bediening ziet er nog niet echt gelikt uit, maar we denken dat dit systeem over anderhalf jaar op de markt kan. Volgende week gaan we met Willem Koppen op stap om metingen te doen bij een project in Heerhugowaard. Dat worden de eerste praktijktests."

André Meester sluit de sessie af en hij vraagt nogmaals wie het eens is met de stelling 'Een luchtdichte woning ventileert beter'. Nu gaan alle handen de lucht in.

Presentatie André Meester
Presentatie Willem Koppen
Presentatie Niek-Jan Bink