Opslag is het sleutelwoord

3/11/2016 Den Bosch /1931

Verslag van de ZEN-festival sessie “Smart grids” door Dirk-Jan Middelkoop, Manager Solar & Storage Eneco Innovation & Ventures en Annelies van der Stoep, Coördinator Energietransitie Amsterdam Smart City o.l.v. Jan Fokkema (NEPROM). Verslag door Joop van Vlerken.

Opslag is het sleutelwoord in de energietransitie. Zo blijkt tijdens de eerste workshop in het parallelprogramma 'Inspiratie' van het ZEN-festival in Den Bosch. Zowel Annelies van der Stoep van Amsterdam Smart City als Dirk Jan Middelkoop van Eneco experimenteren met energieopslag door huishoudens.


“Is de toekomst futuristisch en heel ingewikkeld of juist dichtbij?” Met deze vraag opent Annelies van der Stoep (foto) van Amsterdam Smart City het onderdeel 'Inspiratie' van het ZEN-festival op 3 november. Om antwoord te geven op die vraag, toont Van der Stoep een filmfragment over het gebruik van mobiele telefoons in 1998. Het laat willekeurige Amsterdammers in 1998 zien, aan wie gevraagd wordt of zij een mobiele telefoon hebben. De antwoorden zijn voor die tijd heel vanzelfsprekend: “Waarom zou ik naast mijn gewone telefoon ook nog een mobiele telefoon nodig hebben” of “Ik heb toch een antwoordapparaat, dan ben ik toch bereikbaar”. Het fragment toont volgens Van der Stoep aan dat de toekomst vaak dichterbij is dan we soms denken. “Wat toen gold voor mobiele telefoons geldt nu in dezelfde mate voor zonnepanelen en elektrische auto’s”, aldus Van der Stoep.

Bewoner
Innovatie gaat volgens Van der Stoep sneller als verschillende partijen in de energietransitie goed samenwerken en met name vanuit de bewoner of de gebruiker kijken naar de energietransitie. Daarom participeert Amsterdam Smart City met bedrijven, netbeheerders, gemeenten en andere partijen in het platform City-zen. Dit richt zich op het ontwikkelen en demonstreren van Nul Energie Steden met een centrale rol voor bewoners. Het project ‘Energieopslag voor huishoudens’ is daar een mooi voorbeeld van. Het heeft als doel huizen op een virtuele energiecentrale aan te sluiten en de elektriciteit die die huishoudens produceren op slimme momenten op te slaan. Hiertoe worden alle 50 deelnemers uitgerust met een batterij en kunnen ze hun zelf geproduceerde duurzame energie slimmer gebruiken en inspelen op variabele energieprijzen.

Ook op andere plekken zoekt City-zen volgens Van der Stoep naar slimme oplossingen voor energetische problemen. “Voor een Amsterdamse bloedbank zijn we nu bezig met een project dat koeling haalt uit drinkwater. De koude wordt uit het drinkwater gehaald waarmee de laboratoria van de bloedbank gekoeld worden. Een bijeffect is dat het leidingwater hierdoor warmer wordt. Dat hoeft hierdoor minder bijverwarmd te worden, waardoor de energierekening van bewoners omlaag gaat.” Om dit soort slimme toepassingen breder uit te kunnen rollen is het volgens Van der Stoep wel belangrijk om verder te kijken dan alleen je eigen straatje. Ze noemt een voorbeeld. “Woningcorporatie Eigen Haard wil in Amsterdam veel huizen nul-op-de-meter (NOM) maken. Maar netbeheerder Alliander ziet dan problemen in verband met de toenemende druk op het elektriciteitsnet in zo’n straat of wijk. Terwijl dat misschien met een huisbatterij zoals de Tesla Powerwall makkelijk op te lossen is.” Met deze woorden is het bruggetje naar de volgende spreker Dirk Jan Middelkoop van Eneco snel gemaakt. Hij komt vertellen over een project dat Eneco uitvoert met de Tesla Powerwall.

Balans
Middelkoop probeert de aanwezige luisteraars mee te nemen in een doorkijkje naar de toekomst. “Als het energieakkoord uitgevoerd is in 2023, komen we waarschijnlijk in de situatie dat we in Nederland op sommige dagen helemaal op duurzame energie kunnen draaien. Dat betekent wel dat het gemiddeld piekvermogen flink stijgt en het net op sommige plekken verzwaard moet worden.” Middelkoop benadrukt dat het elektriciteitsnet altijd in balans moet zijn. “Er zijn een aantal manieren om dat op te lossen: door bijvoorbeeld het net met andere landen te verbinden, de vraag naar elektriciteit te sturen of zelfs het uitzetten van duurzame bronnen in extreme situaties. Maar de beste optie is opslag. Om die reden is het momenteel een erg actueel onderwerp.” Ook bij Eneco, het bedrijf waar Middelkoop werkt, willen ze graag weten wat ze met opslag kunnen doen. Dit hoewel Nederland niet het gunstigste land is voor batterijopslag, licht Middelkoop toe. “Omdat zonnepanelenbezitters in Nederland kunnen salderen, heeft ons land ongeveer de slechtst mogelijke businesscase voor huisbatterijen. Maar salderen zal in Nederland ook ooit afgeschaft worden en dan wordt opslag weer aantrekkelijker.”

Primair regelvermogen
Om de huisbatterij in Nederland financieel een stuk interessanter te maken, bedacht Eneco een slim project: Eneco Crowdnett. Middelkoop legt uit dat het een virtuele elektriciteitscentrale is die kan dienen als primair regelvermogen in het elektriciteitsnetwerk. “Als we 378 Tesla Powerwalls aan elkaar koppelen, hebben we 1MW regelvermogen. Voor het gebruik van zijn huisbatterij kunnen we de CrowdNett-klant jaarlijks 450 euro bieden. En omdat we de Powerwall in samenwerking met Tesla voor 4500 euro aanbieden, zou de klant de Powerwall in ongeveer tien jaar kunnen terugverdienen.” Eneco Crowdnett ging op 30 september van start en er zijn inmiddels meer dan 900 Powerwalls gereserveerd. “Hierdoor worden we een interessante samenwerkingspartner voor Tesla, terwijl we eigenlijk het land met de slechtste businesscase zijn.” Daarnaast creëert de virtuele elektriciteitscentrale volgens Middelkoop een nieuw verdienmodel voor energiebedrijven die in de toekomst waarschijnlijk steeds minder verdienen met de verkoop van energie. “We hebben veel kennis over de energiemarkt die we kunnen inzetten om de virtuele elektriciteitscentrale te runnen. Zo ontstaat een nieuw verdienmodel waarin we niet alleen energie leveren, maar ook diensten aanbieden.”

Lees meer over Crowdnett op de website van Eneco.
Lees meer over City-zen op de website van Amsterdam Smart City.