Harm Valk: “Als je aan BENG voldoet, doe je nog niets bijzonders”

Verslag van de plenaire sessie over BENG tijdens het ThuisCongres ‘BENG! ZO DOE JE DAT’, met Harm Valk (Nieman RI) – door Henk Bouwmeester.

“BENG is niet voor de koplopers. BENG is de bezemwagen,” waarschuwt Harm Valk (Nieman RI). Op 1 januari 2021 worden de nieuwe eisen voor energieprestatie en temperatuuroverschrijding in de bouwregelgeving vastgelegd. Die eisen vormen best een lastige puzzel, maar zijn de ondergrens waar bouwbedrijven vanaf die datum aan moeten voldoen.

Een nieuwe manier van rekenen
Met BENG worden de energieprestatie-eisen voor nieuwe gebouwen op een heel andere manier berekend dan met de EPC. Straks is er niet één, maar een pakket van drie samenhangende prestatie-eisen waar een gebouw tegelijkertijd aan moet voldoen. Bovendien, in het verlengde van BENG 1, 2 en 3, wordt een eis gesteld aan de kans op temperatuuroverschrijding. Die laatste wordt uitgedrukt met het indicatiegetal TOjuli. Harm is vanuit Nieman nauw betrokken geweest bij de vormgeving van het eisenstelsel en van de NTA 8800 waar de eisen op zijn gebaseerd: “We hebben in de afgelopen jaren aan flink wat projecten gerekend, steeds meer lerend over wat die eisen in de praktijk betekenen. We hebben een goed beeld van wat u kunt verwachten.”


De presentatie van Harm Valk begint rond 15:00

In het kort
In BENG wordt de jaarbalans voor het gebouwgebonden energiegebruik uitgedrukt. Huishoudelijk energiegebruik blijft buiten beschouwing. Binnen dit stelsel drukt BENG 1 uit hoeveel energie nodig is om een woning gedurende het jaar op een comfortabele temperatuur te houden (koelen en verwarmen). BENG 2 en 3 drukken uit hoeveel primaire energie nodig is voor verwarmen, koelen, warm tapwater en hulpenergie voor aandrijving van installaties. Daarbij laat BENG 3 zien welk deel gedekt wordt door hernieuwbare bronnen. BENG 2 drukt uit hoeveel fossiele energie daarna nog nodig is. Tegelijk met BENG wordt het indicatiegetal TOjuli berekend. Dit getal is een indicatie voor de kans op temperatuuroverschrijding. TOjuli geldt alleen voor woningen zonder actief koelsysteem.

Grondgebonden woningen Woongebouwen
BENG 1 ≤ 55 kWh/m2.jaar
De grenswaarde is hoger bij relatief veel verliesoppervlak en/of een lichte bouwconstructie
≤ 60 kWh/m2.jaar
De grenswaarde is hoger bij relatief veel verliesoppervlak en/of een lichte bouwconstructie
BENG 2 ≤ 30 kWh/m2.jaar ≤ 50 kWh/m2.jaar
BENG 3 ≥ 50% ≥ 40%
TOjuli ≤ 1,0 ≤ 1,0

Rekenvoorbeeld

Met een doorrekening van een standaard rijwoning laat Harm zien hoe de eisen voor BENG en TOjuli uitpakken. In het rekenvoorbeeld een isolatiepakket conform Bouwbesluit en een EPC van 0,4. Verwarming gebeurt met een buitenluchtwarmtepomp. De rijwoning voldoet in één keer ook aan alle BENG-eisen. Dat laat zien dat BENG in dit rekenvoorbeeld eigenlijk niet strenger is dan de EPC. De hoekwoning van het rijtje voldoet net niet aan BENG 2, maar dat is met één PV-paneel op het dak al op te lossen. PV blijkt trouwens in het algemeen een logische maatregel om aan BENG te voldoen. Lastiger is het met de TOjuli. In het rekenvoorbeeld is geen actieve koeling en de kans op temperatuuroverschrijding ligt fors boven de grenswaarde. Er zijn dus aanvullende maatregelen nodig. Bijvoorbeeld zonwerend glas. Daarmee blijft de TOjuli onder de grenswaarde. Daarmee neemt echter ook de warmtewinst in het stookseizoen af, waardoor het energiegebruik van de woning conform BENG 2 toeneemt.

Lastige puzzel
Al met al maakt de samenhang tussen de indicatoren het een hele puzzel om aan alle eisen te voldoen: “Je ziet dat die drie BENG-indicatoren en de TOjuli een onderlinge interactie vertonen. Dat is iets waar we echt aan moeten wennen. Daarbij blijkt uit de doorrekening van een groot aantal projecten dat TOjuli nog veel aandacht vraagt. Verder zijn vooral maatregelen voor BENG 2 en 3 maatgevend.”

Bezemwagen
Het complexe eisenpakket en de term ‘(bijna) energieneutraal’ doen vermoeden dat iemand die bouwt volgens BENG tot de kopgroep behoort. Niets is minder waar, zegt Harm: “BENG is de bezemwagen. Je doet nog niets bijzonders als je aan BENG voldoet. En we moeten ons blijven realiseren dat er meer is dan de energieprestatie. Het gaat erom dat we woningen bouwen met de bewoner in het hart, huizen die energiezuinig zijn, maar vooral comfortabel en ook op andere wijze geen aanslag doen op natuurlijke hulpbronnen die we hebben.”

Download de presentatie van Harm Valk

Zie verder de ZEN-brochure ‘Woningbouw volgens BENG’ uit november 2019. Het is helaas nog steeds niet mogelijk om betrouwbare uitkomsten te geven van BENG berekeningen met UNIEC 3. Zodra deze beschikbaar zijn, wordt deze brochure geactualiseerd.