Definitieve BENG-eisen en TO juli doorgerekend

Nadat in een eerder stadium de concept geadviseerde BENG-eisen (versie 2018) werden doorgerekend, hebben de Lente-akkoord partners aan Nieman RI gevraagd om de twaalf praktijkprojecten nogmaals door te rekenen, maar nu aan de hand van de definitieve BENG-eisen. Daarnaast is gevraagd om de Temperatuur Overschrijding Juli door te rekenen.

Er zijn 12 praktijkprojecten van deelnemers aan de ZEN themagroep 'BENG-eisen 2020 en TO juli' doorgerekend op de definitieve BENG-eisen. Voor drie appartementsgebouwen zijn ook TOjuli berekeningen gemaakt. De resultaten zijn inmiddels beschikbaar. De berekeningen zijn uitgevoerd met de validatietool. Dit is nog niet de definitieve software; deze is per 1 januari 2020 beschikbaar.

De belangrijkste conclusies luiden als volgt:

Definitieve BENG-eisen
• De definitieve BENG-eisen zijn een differentiatie en aanscherping ten opzicht van de concepteisen van november 2018. Dit geldt met name voor BENG 1. In veel gevallen kan nèt voldaan worden met een thermische schil op het niveau van de vangnet-eisen uit het Bouwbesluit. Maar er is voor de meeste woningtypen met de thermische schil op Bouwbesluit weinig marge over in de eis voor BENG 1.
• Voor de meeste woningen zijn aanvullend extra maatregelen nodig om te voldoen aan de grenswaarde voor de TO juli. Deze maatregelen beïnvloeden ook de resultaten van met name BENG 1.
• Houd er rekening mee dat een verbetering van de thermische schil in het kader van BENG 1 een negatief effect kan hebben op TOjuli.
• De tussenwoningen hebben een verhouding Als/Ag kleiner dan 1,5 en geldt dus een BENG 1-eis van 55 kWh/m².
• De hoekwoningen hebben een verhouding Als/Ag tussen de 1,5 en 3. Voor de hoekwoningen geldt dus een BENG 1-eis die ongeveer 15 tot 20 kWh/m² hoger is dan 55 kWh/m².
• De onderzochte woongebouwen hebben allemaal een verhouding Als/Ag kleiner dan 1,83 en moeten dus voldoen aan een BENG 1-eis van 65 kWh/m².
• Grondgebonden woningen met een lichte bouwwijze kunnen met schilmaatregelen die gelijk zijn aan de vangnet-eisen uit het Bouwbesluit voldoen aan de BENG 1-eis. Voor de vrijstaande woning is het extra ‘budget’ van 5 kWh/m² noodzakelijk om te kunnen voldoen aan de BENG 1-eis.
• Voor alle grondgebonden woningen zijn de resultaten van BENG 2, BENG 3 en de TOjuli maatgevend voor het te treffen maatregelenpakket.
• De minimaal benodigde maatregelen om aan de BENG-eisen te voldoen zijn niet in alle gevallen de meest optimale maatregelen vanuit het perspectief van de bewoners. In Bijlage 1 van het rapport worden per praktijkproject alternatieve concepten getoond waarmee wel rekening wordt gehouden met comfort voor bewoners en waarmee ook aan de BENG-eisen kan worden voldaan. Denk hierbij aan het verhogen van de Rc-waarden, verlagen van de U-waarden, het toepasse van een douche-WTW of een ventilatiesysteem met extra sturing op CO2. Op projectniveau zouden deze energieconcepten nog verder geoptimaliseerd kunnen worden.

Verwarming/warmtapwater
Externe warmtelevering kan zorgen voor een knelpunt in de hoogbouw bij BENG 2 en BENG 3, zeker wanneer het rendement en het aandeel hernieuwbaar van de warmtelevering laag is. Hier zou zoveel extra PV-panelen benodigd zijn dat dit niet op het dakvlak past. Hiervoor is in de bouwregelgeving een uitzonderingsmogelijkheid opgenomen, maar de beoordeling daarvan is afhankelijk van de betreffende gemeente (‘bevoegd gezag’).
• Het toepassen van warmtepompen in hoogbouw draagt bij aan BENG 3, waardoor deze hoogbouw veel beter haalbaar is.

TOjuli
• De aanwezigheid van actieve koeling is geen garantie dat er geen oververhitting zal zijn. Ook wanneer er koeling aanwezig is, is de kans op oververhitting afhankelijk van het ontwerp van de woning en de koelcapaciteit. Houdt er bovendien rekening mee dat vloerkoeling geen ‘airco’ is.
• Een wijziging in ventilatiesysteem heeft effect op TOjuli. Een ventilatiesysteem met natuurlijke toevoer en mechanische afvoer is in de berekening gunstiger voor TOjuli dan een gebalanceerd ventilatiesysteem. De vraag is of dit overeenkomt met de werkelijkheid, zie paragraaf 2.5 van het rapport.
• In de huidige validatietool kunnen overstekken van galarijen en balkons nog beperkt worden ingevoerd. De positieve bijdrage van overstekken op TOjuli kan met de beschikbare rekentool niet worden berekend.
• Een lager warmte accumulerend vermogen van de constructie heeft een negatief effect op TOjuli.
• De bepaling van TOjuli is een versimpelde benadering om extra invoer of een dynamische simulatieberekening te voorkomen. Door de opdeling in oriëntaties komen onbedoelde effecten naar voren zoals het uitmiddelen van het risico op oververhitting tussen ruimten met een laag risico en een hoog risico (koele begane grond en warm slaapvertrek).
• Een ander effect dat optreedt is een te hoge TOjuli op de niet zonbelaste oriëntaties zoals NO, N en NW. Dit komt bijvoorbeeld naar voren bij appartementen van projecten 10 en 11. Bij deze appartementen zijn met de berekening van TOjuli aanvullende maatregelen nodig op de NO, N of NW gevel. Deze maatregelen lijken niet altijd logisch en efficiënt om temperatuuroverschrijding te beperken. In deze situatie wordt een dynamische simulatieberekening aanbevolen.

Dit onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met de Themagroep BENG en TOjuli, geïnitieerd door Lente-akkoord Zeer Energiezuinige Nieuwbouw. Aan de themagroep is deelgenomen door Nico Blaauw (Trebbe Wonen), Jos van Boxtel (Stebru Bouwgroep), Ruud Geerlings (RVO), Irmine van der Geest (Syntrus Achmea Real Estate & Finance), Dick van Ginkel (Van Wijnen Midden), Bram Gubbens (Hoedemakers Bouw en ontwikkeling), Niek Habraken (KleurrijkWonen), Jochem Joosten (Synchroon), Marco Kranenburg (ERA Contour), Cees Leenaerts (W/E Adviseurs), Johan Riezebos (Ter Steege Advies & Innovatie), Jasper Ritsema (Aalberts Ontwikkeling), Lars Roossien (Geveke Bouw), Stefan de Ruijter (Hurks Vastgoedontwikkeling), Gelly Sehat (PlanGarant Nederland), Dennis Strijards (Heijmans), Jos de Vries (BPD), Marit Cornelisse (Nieman RI), Harm Valk (Nieman RI). Voorzitter: Claudia Bouwens (Lente-akkoord ZEN). Auteurs onderzoek: Marit Cornelisse en Theo Haytink (Nieman RI).

Download het rapport 'Consequenties definitieve BENG-eisen en TOjuli' (24-10-2019)

Eerdere conclusies op basis van de concept BENG-eisen (versie 2018) vindt u hier.

Zie ook: "ZEN-factsheet Eisen aan temperatuuroverschrijding in nieuwe woningen" (13-9-2019)