Ecowijk de Kiem wordt geen vetpot voor Nuon

Verslag van de sessie over Ecowijk de Kiem tijdens de ZEN Platformbijeenkomst op 12 juni 2018 – door Anton Coops.

In de noordelijke hoek van de wijk Schuytgraaf in Arnhem wordt een gloednieuwe ‘ecowijk’ gerealiseerd door vijf consortia die allemaal zijn samengesteld rond leden van het kennisnetwerk DNA in de Bouw. Carl-peter Goossen (BouwNext, voorzitter DNA in de Bouw) vertelt in een ZEN-sessie op welke wijze er in Ecowijk de Kiem gebruik wordt gemaakt van het lokale hoge temperatuur warmtenet, dat in 2002 werd aangelegd door Nuon en de gemeente Arnhem.


De warmte voor de Arnhemse wijk Schuytgraaf is sinds 2015 afkomstig van de afvalenergiecentrale van AVR in Duiven. Daarmee is er volgens Nuon sprake van duurzame warmte. Bovendien is er in de wijk als back-up een hulpwarmtecentrale aanwezig die wordt gestookt op biobrandstof. Maar als je een vooruitstrevende ecowijk ‘met voorbeeldfunctie’ bouwt, dan mag de duurzaamheidslat op het punt van de warmtevraag best wat hoger. Carl-peter Goossen is er dan ook op gebrand om te laten zien dat Nuon straks weinig klandizie krijgt van de bewoners van De Kiem. Deze doelstelling wordt behaald door onder andere gebruik te maken van passiefbouw-principes en door de prestaties van de schil en de gebruikte installaties binnen ieder concept perfect op elkaar af te stemmen. Voor elke variant wordt het financiële plaatje doorgerekend op basis van TCO en netto contante waarde.

“Sinds enkele jaren geldt in Europa de EPBD-wetgeving. Maatgevend daarin zijn de totale gebruikskosten (TCO) en die zijn bij een BENG-gebouw het laagst”, aldus Goossen. “Dit optimum ontstaat door een zeer lage energiebehoefte voor verwarming en koeling, ook in de winter. Bij Nul-op-de-Meter wordt een grotere energiebehoefte gecompenseerd met meer energieopwekking. Op jaarbasis lijken NOM-gebouwen daardoor goed te presteren, maar in de winter zijn ze vaak meer afhankelijk van het net. Een zeer goed geïsoleerd gebouw daarentegen heeft ook in de winter lage energiekosten, en is ongevoeliger voor toekomstige schommelingen in de energiekosten.”

Verwarmen met een föhn
De vijf concepten voor De Kiem die de eindstreep haalden voldoen allemaal aan de BENG-eisen, maar ze maken op verschillende manieren gebruik van de warmtenet-aansluiting. Om een idee te geven van de gekozen oplossingsrichtingen vergelijkt Goossen twee NOM-woningen - een NOM + EPC referentiewoning en een NOM + BENG variant - met behulp van rekensommen die zijn gemaakt met de nZEB-tool. Hij laat zien dat extra aandacht voor met name luchtdichtheid, isolatie en kwaliteit in de uitvoering de energiebehoefte ten opzichte van de referentiewoning met zo’n 75% kan verlagen. Dat is nogal wat. De extra investeringskosten bedragen dan ongeveer € 4500. Dat geld wordt uitgegeven aan betere kozijnen en glas, betere isolatie, hogere luchtdichtheid en balansventilatie. Er wordt overigens ook bespaard: op warmtebron, afgiftesysteem voor verwarming (dat immers niet hard hoeft te werken) en op PV. “Je kunt zo’n woning bijna verwarmen met een föhn” grapt sessie-voorzitter Jan Fokkema (NEPROM).

Comfort en gezondheid
Door de uitstekende luchtdichtheid heeft een dergelijk concept een hoog comfortniveau - ook bij een gure februari-storm. Maar hoe zit het met het risico op oververhitting in de zomer? Dat is immers een regelmatig gehoorde klacht van bewoners van NOM-woningen. Daarvoor is een nachtventilatieluik volgens Carl-peter Goossen een prima oplossing: “ook zonder zonwering kom je dan nooit boven de 25 graden, en de nieuwe balansventilatiesystemen kunnen ’s nachts automatisch koelen.” Aan de hand van een aantal sheets laat hij zien dat binnen dit concept ook problemen met schimmel definitief tot het verleden behoren: een gezonde woning dus.

Warmtenet verplicht
De aansluitkosten op het warmtenet bedragen € 3670. Dat tikt flink aan, maar het bespaart ook op een warmtepomp en andere verwarming/warmwater opwekkers. Daarnaast betalen bewoners aan vastrecht € 465,65 inclusief BTW per jaar, en per GJ € 22,94 inclusief BTW. De ironie van dit kostenplaatje is dat ook Nuon inmiddels beseft dat er vrij weinig warmte geleverd gaat worden in De Kiem. Dat demonstreert Goossen door de rekenmachine erbij te pakken en een paar sommetjes in te tikken. “Een bewoner van een BENG-woning hoeft nog maar 16,2 x € 22,94 + € 465,65 oftewel € 820 per jaar af te rekenen voor warmtelevering. Voor de referentiewoning is dat € 700 meer. Dat betekent dat je over 30 jaar bezien in feite zo’n € 15.500 extra kunt uitgeven aan maatregelen, terwijl het hooguit € 7.500 kost om dit concept te optimaliseren.”

Download de presentatie van Carl-peter Goossen