Eerste inzichten uit Lente-akkoord onderzoek BENG-eisen

In opdracht van het Lente-akkoord is Nieman RI bezig met het doorrekenen van de consequenties van de concept-geadviseerde BENG-eisen voor de woningbouw [1,2]. Op 18 januari zijn de eerste resultaten en de nieuwe inzichten van deze studie besproken in de BENG-themagroep van het ZEN platform. De uitkomsten van het onderzoek en de discussie erover vormen input voor de vier brancheverenigingen voor hun reactie in de internetconsultatie. Lees het verslag van de bijeenkomst van de themagroep.

Belanghebbenden kunnen reageren op de concept-geadviseerde BENG-eisen via een internetconsultatie van het ministerie. Deze consultatie is op 2 februari geopend. Reacties zijn mogelijk tot en met 2 maart 2019.

Eerste inzichten grondgebonden woningen
• Uit de doorrekening door Nieman blijkt dat de nieuwe concept-geadviseerde BENG-eisen voor grondgebonden woningen grosso modo minder streng zijn dan de voorgenomen BENG-eisen uit 2015. Toch is het niet zo makkelijk om de lat (voor de eerste BENG-eis) hoger te leggen. Voor een tussenwoning gaat dat nog wel, maar bij een vrijstaande woning zijn strengere eisen al snel onhaalbaar.
• In het nieuwe BENG-voorstel is een vormfactor opgenomen voor woningen waarbij de verhouding tussen verliesoppervlakte en gebruiksoppervlakte (veel) groter is dan 2,2. Uit de studie blijkt dat dit soort woningen nu zonder extreme schilmaatregelen aan BENG kunnen voldoen. Dat is vooral van toepassing op (zeer) kleine woningen en vrijstaande woningen.
• Het toepassen van elektrische weerstandsverwarming is nauwelijks haalbaar. Dat blijkt uit doorrekening van verschillende energieconcepten in een hoek- en tussenwoning. Met elektrische weerstandsverwarming stijgt BENG 2 fors en zijn veel PV-panelen nodig om BENG 3 te halen. Een woning met elektrische verwarming kan alleen aan BENG voldoen met een verbeterde bouwkundige schil en een maximale hoeveelheid PV-panelen.
• De energielasten blijven aan de hoge kant. In een gemiddelde woning die net voldoet aan de BENG-eisen is de bewoner naar verwachting iets meer dan €90 per maand kwijt. In een verbeterd energieconcept (beter dan BENG) zal de energierekening lager zijn.
• De meerkosten om de verschillende energieconcepten te realiseren worden voor de tussen- en hoekwoningen globaal geschat op enkele duizenden euro’s. Dat lijkt mee te vallen. De werkelijke meerkosten zitten echter al in het vermijden van aardgas. Die switch is al op 1 juli 2018 gemaakt en valt daardoor nu buiten beeld.

Knoppen om aan te draaien
Met een gevoeligheidsanalyse op een ‘standaard’ hoek- en tussenwoning is door Nieman RI onderzocht welke invloed verschillende bouwkundige en installatietechnische componenten hebben op BENG 1 en BENG 2. Dat laat zien aan welke knoppen een bouwpartij kan draaien om aan BENG te voldoen. Zo blijkt het effectief te zijn om Rc-waarden voor vloer, gevel en dak te verhogen tot maximaal 7, 9 en 10. Verdere verhoging heeft weinig zin. Lagere U-waarden en ZTA-waarden van glas verlagen de energiebehoefte in BENG 1. Een lagere ZTA-waarde zorgt in de winterperiode echter voor een hogere warmtebehoefte, wat een negatief effect kan hebben op BENG 1. Meer of minder glas in de gevel heeft een beperkte invloed op de energiebehoefte in BENG 1. Ook de invloed op BENG 2 is beperkt.

Eisen voor temperatuuroverschrijding nog niet bekend
Zomercomfort wordt in de nieuwe BENG gewaarborgd door een maximum te stellen aan het indicatiegetal voor temperatuuroverschrijdingen in de maand juli (TO-juli). Hoe die waarde moet worden berekend en welke eisen er aan worden gesteld, is nog niet bepaald. Deze eis heeft veel invloed op de haalbaarheid van BENG. Zo verlaagt goed regelbare zonwering de TO-juli. Maar het kan negatief werken voor BENG 1.

Vervolgstappen
De studie van Nieman wordt nog uitgebreid. Zo worden nog meer voorbeelden van woongebouwen doorgerekend. In een woongebouw is het belangrijk om gebruik te kunnen maken van externe warmte die voor een groot deel afkomstig is van hernieuwbare bronnen. Als dat niet het geval is, is het moeilijk om BENG 2 en 3 te halen. Ook hoogbouw met toepassing van bodemenergie en gebouwen met veel glas aan alle kanten van het bouwvolume wordt nog onderzocht. Verder worden de meerkosten die de BENG-eisen met zich meebrengen, nauwkeuriger in beeld gebracht. De volgende bijeenkomst van de themagroep is op vrijdag 15 februari.

[1] Nieman Raadgevende Ingenieurs, Onderzoek consequenties NTA 8800/concept geadviseerde BENG-eisen (concept), 15 januari 2019.

[2] De resultaten uit de berekeningen zijn gebaseerd op de concept-geadviseerde BENG-eisen, de NTA 8800 van september 2018 en uitgevoerd met behulp van de ‘validatietool’ omdat gevalideerde software nog niet beschikbaar is. Door de mogelijke wijzigingen die hieruit nog kunnen volgen zijn alle resultaten indicatief. Voor meer informatie over de achtergronden van de concept-BENG-eisen zie de artikelen van Ieke Kuijpers en van Harm Valk.