Verslag: Gasloos is de nieuwe realiteit voor nieuwbouw

Verslag van de plenaire inleiding over aardgasloze nieuwbouw door Benno Schepers (CE Delft) tijdens de ZEN-platformbijeenkomst van 7 maart – door Anton Coops.

Op 8 maart jl. ondertekende minister Kamp van Economische Zaken samen met 30 gemeenten, 12 provincies en 5 netbeheerders de Green Deal Aardgasvrije wijken, die gemeenten in staat stelt om woningen op een andere manier te laten verwarmen dan met aardgas. Een dag eerder, op 7 maart, gaf Benno Schepers (CE Delft) een plenaire inleiding over aardgasloze nieuwbouw.

Iedereen die het nieuws over 'Groningen' een beetje heeft gevolgd kan het op zijn klompen aanvoelen: de gasaansluiting gaat binnen afzienbare tijd verdwijnen. In de gebouwde omgeving gaan we andere energiebronnen gebruiken voor verwarming, douchen en koken. Er moeten dus goede, betaalbare en duurzame alternatieven komen, en liefst zo snel mogelijk. Wat zijn de slimste opties? Wie brengt ze overzichtelijk in kaart?

Op weg naar een klimaatneutrale gebouwde omgeving
Bureau CE Delft heeft in 2015 de studie ‘Klimaatneutrale gebouwde omgeving 2050’ uitgevoerd in opdracht van Gasterra en Gasunie. In september 2016 is er een vervolgstudie afgerond. CE Delft heeft met name onderzocht op welke wijze de warmtevraag in bestaande gebouwen klimaatneutraal kan worden. Voor vijftien typische buurten, zoals historische binnensteden, wederopbouwbuurten en dorpskernen, is een overzicht gemaakt van de integrale kosten voor productie, distributie, consumptie en besparing van warmte, om zo te komen tot een gebouwde omgeving waarin uiteindelijk geen CO2-uitstoot meer plaatsvindt.

Er is gekeken naar energiebesparing in combinatie met voorzieningen met groen gas, collectieve warmtelevering, all electric en vaste biomassa. De vervolgstudie bekijkt onder andere hoe de hybride warmtepomp, woningisolatie, Nul-op-de-Meter woningen, netverzwaring, de luchtwarmtepomp en de bodemwarmtepomp zullen uitpakken. Uit het onderzoek blijkt dat de goedkoopste optie om gebouwen te verwarmen nogal kan verschillen per type buurt.

Zoek synergie met bestaande bouw
In zijn plenaire inleiding schetst Benno Schepers allereerst een overzicht van de belangrijkste trends voor de komende jaren, en hij geeft aan wat volgens hem de gevolgen zijn voor zeer energiezuinige nieuwbouw. "Veel nieuwbouw zal plaatsvinden in de vorm van stadsinbreiding, en er is meer behoefte aan gestapelde bouw dan aan grondgebonden bouw." Vervolgens poneert Schepers de stelling dat nieuwbouw de komende jaren grotendeels gaat over het huisvesten van éénpersoonshuishoudens, maar dat is volgens de zaal veel te kort door de bocht.

De keuze voor een ‘individuele’ oplossing voor de nieuwbouw is volgens Schepers bijna altijd mogelijk, maar juist door op zoek te gaan naar synergie met de bestaande bouw en de omgeving kan mogelijk een goedkopere en betere invulling van de Nederlandse klimaatambities worden bereikt. Bijvoorbeeld doordat nieuwbouw de bestaande bouw van energie gaat voorzien. Kortom: de directe omgeving bepaalt mede de mogelijkheden voor nieuwbouw.

De techniek
Zeer energiezuinige nieuwbouw inpassen in de bestaande bouw kent volgens Schepers verschillende technische uitdagingen. Dit geldt helemaal als er wordt aangesloten op een bestaande of toekomstige energie-infrastructuur. Als het gaat om de invloed van de techniek onderscheidt hij de volgende aspecten:

Elektrisch

• Eigen productie > door zon-PV of WKK;
  
• Buffering > tijdelijke opslag (kortere termijn) van overschotten in het net;
  
• Sturing > vraagsturing mogelijk maken, zoals bijvoorbeeld de vaatwasser die gaat draaien als er een overvloed aan elektriciteit is;
  
• Opslag > tijdelijke opslag (langere termijn) van eigen productie.
  

Thermisch

• Buffering met HT-warmtenetten > pulserende warmtelevering, zoals dit nu gebeurt in Denemarken;
  
• All electric buffering > dag-nacht buffering;
  
• Opslag > WKO, warmtebatterij (individueel), ecovat (collectief);
  
• LT-warmtenetten.
  

De bewoner
Volgens Benno Schepers kijken we nu naar een eerste momentopname als het gaat om bewonerservaringen met all electric. Over het algemeen verlopen nieuwbouwbouwprojecten nooit helemaal vlekkeloos. Dat is voor de all electric wijk niet anders. Problemen die zich voordoen worden over het algemeen adequaat aangepakt. "Bijna alle bewonerservaringen met gasloze nieuwbouwprojecten zijn positief. De pers schrijft helaas vaak erg negatief over kinderziektes, maar de bewoner accepteert ze, als er maar wat aan gedaan wordt. Hoe meer ervaring je ermee opdoet, hoe minder problemen en hoe minder klachten," aldus Schepers.

Download de presentatie van Benno Schepers