"Het Passief-certificaat is een heel goede kwaliteitsborging"

Verslag van de sessie over passief woonzorgcomplex Veldhuis in Apeldoorn tijdens het ThuisCongres ‘BENG! ZO DOE JE DAT’, met Heiko Haasjes (Syntrus Achmea), Gerrit van der Pol (FAMEgroep) en Ruud Room (Rens Architecten) – door Anton Coops.

In Apeldoorn werden eind vorig jaar 86 gasloze appartementen zonder warmtepomp opgeleverd. Veldhuis is het grootste zorgproject in Nederland dat is gerealiseerd volgens de principes van Passief Bouwen. Uitstekende isolatie zorgt ervoor dat er nauwelijks energie nodig is voor verwarming. Opdrachtgever Syntrus Achmea verhuurt de woningen aan de Apeldoornse zorgorganisatie KleinGeluk.

Projectbegeleider Heiko Haasjes (Syntrus Achmea) opent de tweede ZEN-sessie over het project Veldhuis. Het zorggebouw kwam al eerder aan de orde in een ZEN-bijeenkomst die focuste op het beheer van de luchtkwaliteit. Als gevolg van de COVID-19 crisis is het op dit moment helaas niet mogelijk om praktijkervaringen te delen over de uHoo luchtkwaliteit-meter. Maar er valt nog veel meer te vertellen over dit unieke zorgproject.

Waarom passief bouwen?
Ruud Room (Rens Architecten) denkt bij passief bouwen op de eerste plaats aan maximaal comfort, een gezond binnenklimaat en minimaal energieverbruik. "Wereldwijd worden Passiefhuizen erkend als de meest comfortabele manier van bouwen en het is internationaal gezien ook de snelst groeiende methode om de gebouwde omgeving te verduurzamen", stelt Room.

"Wat wij belangrijk vinden is dat je een passief gebouw laat certificeren. Dat is geen sinecure, er komt veel bewijslast en documentatie aan te pas. Maar je loopt zo in feite ook vooruit op de Wet kwaliteitsborging." Ruud Room benadrukt dat Passief Bouwen al dertig jaar wordt toegepast, en dat alle gecertificeerde gebouwen in een online database terug te vinden zijn, en ook gemonitord worden. "Wij horen regelmatig dat partijen nog even willen wachten totdat de kinderziektes eruit zijn. Dan moet ik wel gniffelen."

PHPP
Het hart van passief bouwen is eigenlijk het rekenprogramma PHPP (of in goed Nederlands nZEB). Een excel programma met zo'n 40 tabbladen. Belangrijke aspecten waar je aan gaat rekenen zijn oriëntatie op de zon, compactheid van het gebouw, thermische isolatie, kierdichtheid, ventilatie met WTW en passieve koeling. Compactheid en een goede schilkwaliteit zijn ook in de BENG-systematiek belangrijke factoren. Maar wat je in een passief gebouw bijvoorbeeld niet zult aantreffen zijn ventilatieroosters in de gevel. En ook een airco is not done, want dat is een energieslurper. "Wij willen gebruik maken van zomernachtventilatie, of zorgen dat de warmte niet binnenkomt."

"PHPP is een integrale ontwerptool, waarmee je feeling krijgt voor een gebouw. Daardoor kun je de perfecte afweging maken tussen ga ik nou een centimeter meer isoleren, of een iets betere beglazing toepassen, of ga ik een hoger rendement WTW toepassen. BENG daarentegen is een toetsingstool om te kijken of je voldoet aan het Bouwbesluit."



Betaalbaarheid
Gerrit van der Pol van FAMEgroep heeft de kosten van een aantal energievarianten laten doorrekenen. "We hebben vooral gekeken naar de Total Cost of Ownership (TCO) in plaats van alleen maar de extra investeringskosten. Uit de berekening (van Energiebreed) bleek dat de passief-variant de laagste meerkosten had qua investering én er werd het meest bespaard op onderhoud en beheer. Dat onderbouwde onze keuze voor Passiefbouw."

"Maar we hebben wél gezegd: we willen vanwege het comfort voor deze klantgroep een kleine elektrische radiator in zowel de woonkamer als de slaapkamer."

Perspectief van de belegger
"Samen met de zorginstelling is de keuze voor het passief concept gemaakt", zegt Heiko Haasjes. "Voor ons als belegger is dit natuurlijk interessant als je kijkt naar de reductie van de exploitatiekosten. Voor Trebbe waren de lagere investeringskosten ook aantrekkelijk, dus dit gaf uiteindelijk voor alle betrokkenen het beste resultaat."

"Wat me echt is bijgebleven van dit project is dat het halen van de benodigde isolatie- en luchtdichtheidswaardes helemaal niet zo ingewikkeld was voor de bouwer, terwijl we daar aan de voorkant wel wat twijfels over hadden."

Hoe scoort het gebouw in BENG?
"De toepassing van elektrische boilers per wooneenheid is ook een belangrijk onderdeel van het concept. Dit is niet de meest economische keuze", aldus Haasjes, "maar we hebben strategisch gekozen voor boilers, zodat we over 15 jaar als de boel vervangen wordt een definitieve energiezuinige keuze kunnen maken."

"We hebben ook aan Nieman gevraagd om een BENG-berekening te maken. Wat je dan ziet is dat BENG 1 ruimschoots gehaald wordt, maar in BENG 2 komen we net wat te kort en ook BENG 3 halen we niet. We kunnen dit een volgende keer relatief makkelijk oplossen door BENG 1 verder te verbeteren, waardoor ook BENG 2 voldoet, maar je hebt drieënhalf PV paneel per woning nodig om ook aan BENG 3 te voldoen. De vraag is of die oppervlakte aanwezig is op het dak. Een andere oplossing is om de boiler te vervangen door een luchtwarmtepomp. De boiler heeft het grootste negatieve effect op de BENG-resultaten, niet het passief bouwen an sich."

Conclusies
"Wij zien de PHPP als een heel mooie rekenmethodiek om de warmtevraag mee te bepalen, ook in de bestaande bouw. Het Passief-certificaat lijkt een kostenpost maar wij zijn van mening dat het een heel goede kwaliteitsborging is. Een nadeel van dit concept is dat elektrisch verwarmen niet goed samengaat met BENG. Warmtapwater is uiteindelijk de grote uitdaging die overblijft."

Download de presentatie