De kosten van aardgasvrije warmteconcepten

Verslag van de sessie over kosten van aardgasvrije warmteconcepten tijdens de ZEN Platformbijeenkomst op 12 juni 2018 – door René Didde.

Op het niveau van de all-electric individuele woning de warmtepomp, vooral de bodemwarmtepomp. En op wijkniveau het warmtenet. Dat zijn de meest kansrijke en betaalbare alternatieven voor aardgasvrije warmte voor nieuwbouwwoningen, zo blijkt uit de deelsessie met Peter Heijboer van adviesbureau DWA.

Peter Heijboer van adviesbureau DWA was intensief betrokken bij de ZEN-brochure 'Alternatieven voor aardgas' die dit voorjaar verscheen. Heijboer rekende energieconcepten door voor zowel individuele als collectieve nieuwbouwwoningen. Op woningniveau is de warmtepomp de meest gebruikte vorm, zowel de luchtwarmtepomp, bodemwarmtepomp (150 meter diepe bodemlus die 's zomers kan koelen) en de warmtepomp die met PV-thermische panelen is gekoppeld. Door de zon opgewarmd water loopt dan door een slang naar de woning. Ook de opties met brandstofcel/micro-wkk en biogas en waterstof komen in individuele woningen voor, “al is de potentie van biogas beperkt en is het beter dit hoogwaardige gas te reserveren voor de transportsector of voor moeilijk aardgasloos te maken woningen zoals monumenten”, aldus Heijboer.

Duidelijke regie nodig bij warmtenetten
Bij collectieve warmteconcepten gaat het over warmtenetten met grofweg drie 'smaken': hoogtemperatuur warmtenetten (70 graden C, zoals in bestaande stadsverwarming, biomassaketels, restwarmte), middel-temperatuurwarmtenetten (40 graden C, zoals restwarmte, waterzuiveringsinstallaties, datacenters, waarbij een boosterwarmtepomp warm tapwater maakt) en een bronnet (12 graden C, dat zowel warmte als koude kan leveren door wko bij kassen, riothermie en thermische energie uit oppervlaktewater. Ook geothermie is een kansrijke bron.

Heijboer: “Er kan ook warmte en koude worden uitgewisseld tussen woningen en utiliteitsbouw. Er ontstaat een smart local grid op het niveau van een wijk van 1500- 2000 woningen, waarbij de gemeente in de bouwrijpfase warmteleidingen legt in plaats van aardgas. Ook is het zaak tijdig een warmtebedrijf op te richten. Een waterleidingbedrijf als Dunea overweegt deze taak op zich te nemen. ”Ook netbeheerders zouden zich op deze markt kunnen begeven, maar dan moet het wel wettelijk geregeld worden. Gezien de enorme bouwopgave van Amsterdam, Utrecht en Rotterdam moet hiervoor een duidelijke regie komen, aldus Heijboer.

De bodemwarmtepomp en de boosterwarmtepomp blijken voor alle woningtypen geschikt. Vrijstaande woningen zijn wegens hoge aansluitkosten en lange leidingen minder geschikt voor een warmtenet. Zonneboilers en PV zijn wegens gering dakoppervlak vaak minder geschikt voor hoogbouw en appartementencomplexen.

Kostenanalyse
Peter Heijboer voerde een kostenanalyse uit voor de referentiewoning van RVO (tussenwoning, 124 m², schil verbeterd, Rc gevel, vloer, dak resp. 4,5 4,0 en 7,0, vloerverwarming) met de drie individuele warmteconcepten (warmtepompen) en drie collectieve warmtenetten met afleversets. Heijboer concludeert dat wat betreft investeringskosten de luchtwarmtepomp en het hoge temperatuurwarmtenet het beste scoren met resp. € 7100 en € 6000 per woning incl. subsidies, excl. BTW en opslagen. Kijken we echter naar de jaarlasten en de total cost of ownership (TCO) dan is de bodemwarmtepomp met € 1170 per jaar het meest kosteneffectief.

“Voor tussenwoningen zijn individuele concepten, vooral de bodemwarmtepomp, aantrekkelijk. Collectieve voorzieningen worden aantrekkelijk bij hoge bebouwingsdichtheid, appartementen met een klein vloeroppervlak, vooral als lokale warmtebronnen aanwezig zijn”, concludeert Heijboer. Hij verwacht dat warmtepompen goedkoper worden door massa-productie en betere rendementen. Middentemperatuur-warmtenetten zullen zich nog verder moeten ontwikkelen. Vergeleken met een aardgaswoning (investering circa € 3000) zijn de gasloze alternatieven met € 6000 – 12.600 flink duurder, maar de TCO is toch vergelijkbaar vanwege de lagere energierekening, zeker als de verwachting stijging van de aardgasprijs en de daling van de elektriciteitsprijs doorzet.

Zie ook: Kosten aardgasvrije warmteconcepten nieuwbouwwoningen

Download: Kostenanalyse-notitie