Doorrekening praktijkprojecten met bètaversie NTA8800

TOjuli vraagt nog veel aandacht

Het programma Uniec 3 berekent BENG (energieprestatie) en TOjuli (temperatuuroverschrijding) volgens de NTA 8800. Een demoversie van dit programma is gepresenteerd tijdens een online bijeenkomst van de ZEN-themagroep ‘Bètaversie doorrekening NTA8800’ op dinsdag 7 april.

Ingenieursbureau Nieman heeft enkele praktijkprojecten met deze demoversie doorgerekend en de resultaten gepresenteerd. Het blijkt dat de TOjuli-eis vaker dan verwacht de scherprechter is. Veel rekenvoorbeelden voldoen wél aan BENG, maar slechts met kunst- en vliegwerk aan TOjuli. Conclusie: in het ontwerptraject van zeer energiezuinige woningen is meer aandacht nodig om de kans op temperatuuroverschrijding kleiner te maken.

Uniec 3
Uniec 3 wordt ontwikkeld door DGMR in samenwerking met Earth Energie Advies. De software bundelt de bijna 1.000 pagina’s van de NTA en maakt de regels toegankelijk voor ontwerpers en adviseurs. Het is de bedoeling dat in mei 2020 de voorlaatste versie beschikbaar komt. Daarmee kunnen bouwpartijen oefenen en ervaring opdoen. Vervolgens wordt de software gevalideerd en geattesteerd. De definitieve versie is volgens de makers uiterlijk 1 juli 2020 beschikbaar.

Proefversie
Robin van Ravensberg (DGMR) demonstreert een proefversie van Uniec 3. Hij laat zien hoe in een aantal achtereenvolgende schermen de gegevens over een gebouw worden ingevoerd. De bouwkundige bibliotheek is de centrale plek voor de bouwkundige constructie. Daarna worden gegevens ingevoerd over indeling, scheidingsconstructies, luchtdoorlatendheid en installaties. De software bevat een database met de specificaties van installaties met een kwaliteitsverklaring. Als alles is ingevoerd, berekent het programma BENG 1, 2 en 3 en de TOjuli over de verschillende oriëntaties.



Wisselwerking BENG en TOjuli
Met deze proefversie hebben Harm Valk en Marit Cornelissen (Nieman) enkele praktijkprojecten doorgerekend en vervolgens ‘gefit’ op BENG en TOjuli. De doorrekening (zie presentatie) laat zien dat er een duidelijke wisselwerking is tussen de BENG-indicatoren en TOjuli. Zo is zonwerende beglazing vaak effectief om aan TOjuli te voldoen. Daardoor worden de indicatoren voor BENG 1 en 2 echter hoger. Dat kan, indien nodig, gecompenseerd worden met bijvoorbeeld (extra) PV-panelen. Andersom blijkt, dat een betere schil leidt tot een lagere uitkomst voor BENG 1 en 2, maar tot een hogere uitkomst voor TOjuli.

Actieve koeling
Een TOjuli-berekening is niet nodig als de woning een actief koelsysteem heeft. Dan is de kans op temperatuuroverschrijding immers weggenomen. Maar actieve koeling kan leiden tot een (veel) hogere uitkomst voor BENG 1 en 2. Gebruik van een bodemwarmtepomp telt ook als koelsysteem en komt als enige installatieconcept gunstig uit de bus voor alle eisen.

TOjuli kritisch
Veel doorrekeningen laten zien dat met name de TOjuli kritisch is. Als een ontwerp een TOjuli-overschrijding oplevert, is het lastig om met aanvullende maatregelen alsnog aan de eis te voldoen. Niet alleen omdat het dan vaak om kostbare maatregelen gaat, maar ook omdat daardoor de uitkomsten voor de BENG-indicatoren veranderen en vaak ongunstiger worden.

Discussie
Voor de themagroep is dit reden voor discussie en kritische vragen. Is de TOjuli-eis niet te streng? Is de TOjuli-berekening wel valide? Waarom is deze eis zonder marktconsultatie aan het pakket toegevoegd? Harm Valk legt uit dat het beperken van de kans op temperatuuroverschrijding een essentiële comfortmaatregel is. Om de ergste uitglijders te voorkomen, is een eis gesteld aan het TOjuli-getal. Die eis is in de plaats gekomen van de toeslag die in de EPC (NEN 7120) van toepassing was bij kans op oververhitting. TOjuli is een eenvoudige indicator die rechtstreeks volgt uit de BENG-berekening maar niettemin een goede correlatie vertoont met de meer bewerkelijke GTO-berekening. Daarom is TOjuli in de regelgeving opgenomen. Wie de berekening niet helemaal vertrouwt, kan alsnog een GTO-berekening maken. Daaruit moet dan blijken dat het aantal GTO-uren kleiner is dan 450. Maar volgens Harm Valk is dat alleen zinvol als het TOjuli-getal net over de grens gaat: “Anders kom je ook met een GTO-berekening niet uit.”

Aan de tekentafel beginnen
Het TOjuli-getal is geen ontwerpinstrument, benadrukt Harm Valk. Voldoen aan de TOjuli-eis betekent ook nog geen gegarandeerd zomercomfort. Je moet aan de tekentafel beginnen en vanaf de eerste pennenstreek rekening houden met het voorkomen van oververhitting. De bouwwijze, het ontwerp en de oriëntatie en grootte van transparante delen zijn maatgevend. Vooral in het ontwerpstadium vraagt de TOjuli dus nog veel aandacht.

Download de presentatie van Nieman RI

Doordat deze bijeenkomst online was, is ruw geschat 1.000 kg CO2-uitstoot vermeden. De volgende bijeenkomst, waarschijnlijk opnieuw online, vindt plaats op of na 6 mei 2020.