NOM-concepten: 'Een fout is een kans om iets te leren'

Verslag van de sessie over aardgasvrije nieuwbouwconcepten tijdens het congres Aardgasvrije nieuwbouw op 29 maart – door Henk Bouwmeester.

Dick Boelen (Dura Vermeer), Dick van Ginkel (Van Wijnen) en Armand van Ommen (Fijn Wonen) bouwen Nul-op-de-meterwoningen. Hoe doen zij dat? Het antwoord is: niet in één keer, maar stap voor stap. Werken vanuit een concept met vaste ketenpartners, ontwikkelen-monitoren-leren-finetunen en daarin voortdurend beter worden. Stap voor stap naar de nul.

Tussen Rijswijk en Delft is de nieuwe woonwijk RijswijkBuiten in ontwikkeling. Er komen circa 3.500 woningen waarvan Dura Vermeer er inmiddels zo’n 1.000 heeft opgeleverd. Een gasnet is er niet. Alle woningen beschikken over warmtepompen, PV-panelen, drievoudig glas en een ventilatiesysteem met aanwezigheidsdetectie. Een deel van de woningen is NOM: ze leveren net zoveel elektriciteit aan het net, als ze afnemen. Dura Vermeer heeft de opdracht in 2011 verworven op basis van een EPC-bod van nul. De gemeente toetst met hulp van adviesbureau Merosch per 250 woningen of de ontwikkelaar inderdaad woord houdt, waarna opdracht voor de volgende 250 woningen wordt gegeven.

Vier generaties
De NOM-woningen die Dura Vermeer bouwt, zijn van het PCS-concept (pre choice system). Dat concept wordt in stappen steeds verder verbeterd. De eerste generatie PCS-woningen is gerealiseerd in Ypenburg. Door monitoring kwamen toen enkele tekortkomingen naar boven. Zo kwamen de woningen niet snel genoeg op temperatuur, was er gebrek aan voorlichting en begrepen bewoners niet waarom opties zoals een dakkapel zo duur zijn. In de tweede generatie (700 PCS-woningen in Zoetermeer) zijn deze leerpunten meegenomen. Zo is de ontwerptemperatuur niet op 20, maar op 22 graden Celsius gesteld. De derde generatie is in RijswijkBuiten gebouwd. Daar zijn triple glas, PV en een douche-wtw aan het concept toegevoegd. Via Klimaatgarant worden de installaties verhuurd met een 25-jarige prestatiegarantie. Nu wordt de vierde generatie PCS-woningen gebouwd. Hierin is ten opzichte van de derde generatie de opstelling van de installaties compacter en geluiddichter gemaakt. Dick Boelen: “Het is belangrijk om met vaste suppliers te werken en steeds door te gaan met ontwikkelen: monitoren en ervaringen met elkaar te delen. Zo kunnen we het concept steeds verder verbeteren.”

Groevenbeek-Noord
In 2015 heeft Van Wijnen in de Ermelose wijk Groevenbeek-Noord 39 aardgasvrije Nul-op-de-Meter woningen gebouwd voor starters. Het bedrijf geeft hiermee invulling aan de ambitie van de gemeente om in 2030 energieneutraal te zijn. De woningen zijn gebouwd volgens het passiefhuis-principe met Rc-waarden van 8 tot 11, een luchtdichtheid (qv, 10) van 0,15, drievoudig glas, passiefkozijnen en balansventilatie. De warmtevraag is zo laag dat gekozen kon worden voor volledig elektrische verwarming. Voor warmwater is een elektrische boiler toegepast. De benodigde elektriciteit (gebouwgebonden en huishoudelijk) wordt geleverd met 23 PV-panelen. Het gaat bij Van Wijnen niet om een woning, maar om het wonen, zegt Dick van Ginkel: ‘We lopen niet weg als een woning klaar is. Na de oplevering begint de verbinding pas. Dat is een omslag in het denken. Het levert leerpunten op en terugroepacties kunnen het gevolg zijn.” Een voorbeeld is, dat Van Wijnen nu twee verwarmingszones in een woning creëert tegen voorheen één. Zo zijn nog meer onderdelen waar leerpunten tot een verbetering van het concept hebben geleid.

Fijn Wonen
De ervaringen van Van Wijnen zijn gebruikt bij de ontwikkeling van ‘Fijn Wonen’. Fijn Wonen biedt producten voor nieuwbouw en renovatie en is ontwikkeld op basis van ketensamenwerking en standaardisatie van het bouwproces. Met modulaire bouwstenen worden telkens unieke woningen in zeer kort tijdsbestek gerealiseerd. Projecten zijn onder meer gerealiseerd in Gorredijk, Akkrum en Joure. Armand van Ommen (Fijn Wonen): ‘We geven standaard een 10-jarige prestatiegarantie af, onder voorwaarde dat bewoners zich aan bepaalde regels houden. Bewoners kunnen productie en gebruik van elektriciteit real time monitoren met een interface op tablet of smartphone. Die geeft informatie over de werking van installaties en laat zien of je ‘energiebundel’ binnen de prestatiegarantie nog toereikend is, of dat je moet gaan oppassen. Op de achtergrond hebben wij data-analisten die geanonimiseerde gegevens uit monitoring analyseren. Zo krijgen we cijfers binnen waarmee we steeds beter weten hoe de woningen het in de praktijk doen en wat we met onze ketenpartners kunnen doen om volgende projecten nog beter te maken.’