Zorgvuldigheid vereist bij toepassen warmtepomp

De populariteit van de luchtwarmtepomp is flink toegenomen in de afgelopen jaren. Toch zitten er wel degelijk allerlei haken en ogen aan deze oplossing. Zo zijn er reële problemen met geluidsoverlast, en het relatief lage vermogen ten opzichte van de traditionele HR-ketel vraagt om de nodige zorgvuldigheid.

Biense Dijkstra van Bouwgroep Dijkstra Draisma deed onlangs in zijn blog De budgetvakantie versus de droomreis een poging om het enthousiasme over de warmtepomp als oplossingsrichting (voor de renovatieopgave) in een realistisch perspectief te plaatsen. "Onze grote zorg op dit moment is dat de warmtepomp als het 'heilige' middel gezien wordt. Gasloos vanzelfsprekend, maar vergis je niet: als je in een woning de 25 kW gasketel vervangt door een warmtepomp met een vermogen van 5 kW, dan hoef je geen wiskunde gestudeerd te hebben om te begrijpen dat dit zonder verdere aanpassingen aan die woning nooit gaat werken."

Ook onafhankelijk adviseur Lars Boelen schreef onlangs een lezenswaardig blog over de warmtepomp, en de gevolgen voor de warme douche. Korte samenvatting: er zijn genoeg keuzemogelijkheden om ook bij gebruik van een warmtepomp de comfortabele warme douche veilig te stellen, maar het vergt vaak de nodige zorgvuldigheid.

CV-ketel manifest en geluidsoverlast
Een brede coalitie, bestaande uit Uneto-VNI, Vereniging VFK, milieuorganisaties Natuur & Milieu, Greenpeace en Milieudefensie, Gasunie, Energie-Nederland en de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie maakte eind maart bekend dat ze een verbod nastreeft op de cv-ketel per 2021. In een eerste reactie op deze aankondiging wees Vereniging Eigen Huis onder andere op het probleem van geluidsoverlast van warmtepompen. Woordvoerder Hans André de la Porte zei te vrezen dat de massale aanleg van luchtwarmtepompen leidt tot een kakofonie van geluid in Nederlandse straten. Bij een luchtwarmtepomp hoort namelijk ook een installatie met ventilator op het dak of in de tuin. "Je kunt je voorstellen wat er gebeurt als hele straten zo’n pomp hebben. Dat leidt tot een permanent gebrom in woonwijken."

Kassa
"Miljoenen Nederlanders krijgen last van geluid warmtepomp" kopte het consumentenprogramma Kassa twee weken later. En er werd een medisch expert geïnterviewd. "Volgens audioloog Wim Soede van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) kunnen de gevolgen van de bijkomende geluidsoverlast verstrekkend zijn: een hogere bloeddruk, hogere hartslag, stress, slaaptekort en gewichtsverlies." Ook de Nederlandse Stichting Geluidshinder (NSG) geeft aan dat zij de afgelopen maanden tientallen klachten over geluidshinder door warmtepompen heeft ontvangen. Volgens Erik Roelofsen, voorzitter van de NSG, moet de overheid normen opstellen en de burger beschermen zoals dit nu ook bij geluidsoverlast van industrie, bedrijven en verkeer gebeurt. In Duitsland zijn er wel al geluidseisen voor de buitenunits van warmtepompen.

De reportage van Kassa over de geluidsoverlast was gebaseerd op de ervaringen van een echtpaar uit Maasdriel, Frans en Ria Machielsen (foto). Het echtpaar heeft last van de buitenunit van de warmtepomp van de buren: “Het klinkt als een stationair draaiende dieselmotor. Die dreunt maar door. Door de resonantie wordt het geluid ook nog versterkt. Onze levenssfeer is ernstig aangetast. En dat ongewild. Wij willen dit niet.” Het echtpaar heeft alle paden bewandeld om tot een oplossing te komen, via een goed gesprek met de buren, de gemeente, de GGD en zelfs een overkoepelend orgaan van installateurs uit de streek. Het heeft vooralsnog tot niets geleid omdat er geen regelgeving is voor dit specifieke probleem.

Geluid en regelgeving
Erik Roelofse van de Nederlandse Stichting Geluidshinder zegt in een reactie in Vakblad Warmtepompen: “Er is geen landelijke regelgeving en in de plaatselijke verordeningen staat niet gespecificeerd wat onder burenoverlast valt. Ik snap niet dat er geen regels zijn. Het lijkt een vergeten iets. Warmtepompen zijn vrij nieuw, maar we hebben te maken met een groeiend probleem.” Het ministerie van BZK zegt in een reactie dat er een oriënterend onderzoek is gestart naar het geluid dat warmtepompen produceren en de hinder die daardoor wordt ervaren. De Dutch Heat Pump Association (DHPA) weet dat er problemen zijn met het geluid dat de pompen maken. En fabrikanten werken er aan om de warmtepompen stiller te maken.

Reactie Uneto-VNI op geluidsklachten
Uneto-VNI heeft gereageerd op de uitzending van Kassa over geluidsklachten en stelt dat je met een goede pomp en een goede installatie geen overlast zou moeten ervaren.

Kassa: Herkennen jullie de problemen dat burgers overlast ervaren van het geluid van hun eigen warmtepomp of die van de buren?
Uneto-VNI: Het is bekend dat warmtepompen in bepaalde omstandigheden een geluid kunnen produceren dat bij sommige mensen als hinderlijk wordt ervaren. Als je de warmtepomp echter vakkundig en op de juiste plek laat installeren, hoef je geen last van het geluid te hebben.

Kassa: Hoe adviseren leden van Uneto-VNI de consument ten aanzien van de geluidsemissie van warmtepompen?
Uneto-VNI: Leden van Uneto-VNI weten hoe zij het geluid van de warmtepomp kunnen beperken. Dat doen ze door het juiste apparaat te adviseren en dit op de juiste plek te installeren. Dit is vaak al voldoende om geluidsemissie te voorkomen. Als de consument tóch hinder heeft van geluid, kan de installateur de warmtepomp voorzien van zwaardere trillingdempers, een trillingdempende montagebalk of een geluidwerende omkasting. Dan hoor je het apparaat nauwelijks. Ook kun je veel apparaten op de nachtregeling zetten waardoor ze ’s nachts minder toeren en dus geluid maken.

Kassa: Welke varianten warmtepompen zijn er qua dB’s er op de markt?
Uneto-VNI: Het geluidsniveau is onder andere afhankelijk van het type warmtepomp. Een bodemwarmtepomp maakt minder geluid dan een hybride warmtepomp die warmte haalt uit de buitenlucht. Hoeveel geluid een warmtepomp produceert is terug te vinden op de productkaart die bij elke warmtepomp is bijgesloten.

Waar moet je als burger op letten als je een warmtepomp wilt die zo min mogelijk geluid maakt?
Uneto-VNI: Schakel altijd een installateur in die is aangesloten bij UNETO-VNI en ervaring heeft met het adviseren en plaatsen van warmtepompen. Deze installateur zal specifieke aandacht besteden aan het voorkomen van teveel geluid. Op de website van UNETO-VNI vind je een vakbekwame warmtepomp-installateur bij jou in de buurt. Laat je door de installateur adviseren over het optimale warmtepompsysteem voor jouw specifieke situatie. Vraag bij de offerte eventueel ook naar de productkaart waarop de geluidswaarden staan vermeld.

Kassa: Hoe kan een installateur ervoor zorgen dat een warmtepomp zo min mogelijk geluid maakt?
Uneto-VNI: Door te kiezen voor het juiste warmtepompsysteem en dit op de juiste plek te installeren. Een vakbekwame installateur geeft hiervoor een gedegen advies. Dat geldt ook voor het nemen van extra maatregelen, zoals het plaatsen van trillingdempers, een trillingdempende montagebalk of een geluidwerende omkasting.

Kassa: Wat moet je doen als je niet tevreden bent over het geluid dat de pomp na plaatsing produceert?
Uneto-VNI: Neem dan contact op met uw installateur. Hij kan u adviseren over eventuele extra maatregelen om het geluid te beperken.

Kassa: Vindt Uneto-VNI dat er regelgeving/geluidsnormen moeten komen t.a.v. warmtepompen en het geluid wat deze op de gevel van de buren kan produceren?
Uneto-VNI: Voor nieuwbouw en verbouw zijn er normen voor alle installaties (Bouwbesluit afdeling 3.1/3.2). Warmtepompen die vakkundig worden geïnstalleerd, hoeven geen geluidsoverlast op te leveren. Bovendien neemt het geluid dat warmtepompen produceren steeds verder af dankzij snelle productinnovatie. Het is dan ook de vraag of geluidsnormen voor toepassing in de bestaande bouw nog nodig zijn. Mogelijk kunnen de geluidsnormen voor verbouw ook voor de bestaande bouw gaan gelden.

Kassa: Is er op dit moment voldoende geschoold en deskundig personeel om de warmtepompen te installeren en hoe zien jullie dat voor de toekomst?
Uneto-VNI: Steeds meer technici hebben kennis van warmtepompen. Gezien de snel toenemende vraag wordt de opleidingscapaciteit nog dit najaar fors verhoogd met een aantal nieuwe praktijklocaties.