Meer frisse lucht in keukens en slaapkamers

Verslag van de sessie ‘Binnenlucht specialist in 60 minuten’ met Mariken Stolk (MilieuCentraal) en Lonneke Haans (BBA Binnenmilieu) tijdens de Dag van de Binnenlucht – door Wendy Braanker.

Hoe weet je als consument of de binnenlucht thuis goed is? En wat kun je er aan doen als de luchtkwaliteit niet optimaal is? Tijdens de sessie ‘Binnenlucht specialist in 60 minuten’ op de Dag van de Binnenlucht hielden drie sprekers de zaal een spiegel voor. Luchtverversing in woningen is vaak onvoldoende, door onwetendheid van de bewoner of door onjuist gebruik van bijvoorbeeld mechanische systemen. Vooral in en rond de keuken en in de slaapkamers moet de ventilatie beter. Een sessie vol tips voor bewoners: of je nu kiest voor natuurlijke, mechanische of balans ventilatie, waar het om gaat is dat consumenten zich meer bewust worden van het belang van goede ventilatie voor de gezondheid.

Feit is dat binnenlucht vaak smeriger is dan buitenlucht. Mariken Stolk van Milieu Centraal, adviseur op het gebied van energie en wooncomfort, Onno van Rijsbergen zelfstandig adviseur, voorheen werkend bij de Woonbond en Lonneke Haans, adviseur BBA Binnenmilieu, vertelden tijdens de sessie ‘Binnenlucht specialist in 60 minuten’ hoe het beter kan. “Er is het nodige mis.”

Milieu Centraal
Mariken Stolk van Milieu Centraal beet het spits af en kwam met een paar stellingen om duidelijk te maken dat er veel verkeerde aannames worden gemaakt door consumenten. Ze poneerde een aantal stellingen om te testen hoe het zat met de kennis van de deelnemers in de zaal. Waar of niet waar? De buitenlucht is vaak vochtiger dan de binnenlucht. Je krijgt bijvoorbeeld extra vocht in huis van ventileren als het buiten regent! Het juiste antwoord is: niet waar. Mariken Stolk: “Lucht van buiten naar binnen halen is altijd goed.” En de stelling: bij een huis met balansventilatie mag je de ramen niet open zetten. Ook niet waar. Je mag altijd de ramen openzetten. Je zal daarmee wat warmte verliezen, maar als je het nodig vindt om te luchten: gewoon doen. Een kwartier is vaak al voldoende.

Volgens Milieu Centraal blijkt uit meerdere onderzoeken dat bewoners met mechanische of balans ventilatie het systeem vaak onjuist gebruiken. Geluidshinder wordt als grootste klacht genoemd bij ventilatiesystemen en bewoners laten ramen en roosters dicht vanwege inbraakrisico, geluidsoverlast of stank. Zeventig procent van de consumenten woont in een huis met natuurlijke ventilatie. Mechanische ventilatie komt voor in ongeveer 28 procent van de woningen. De resterende twee procent van de woningen, vooral nieuwbouw, beschikt over balansventilatie.

Gebruik en onderhoud
Natuurlijk moeten de ventilatiesystemen deugen. Maar minstens net zo belangrijk is het gedrag van de consument. Mariken Stolk vertelt hoe wij als consument ventilatie kunnen verbeteren: “Zorg voor extra ventilatie in de keuken en de badkamer. Plaats een afzuigkap of laat in het raam een inbouwventilator bouwen. Zet roosters altijd open laat tussendeuren open of zorg voor minstens anderhalve centimeter ruimte onder de deur. En maak roosters minstens een keer per jaar schoon met borstel of stofzuiger.”

Bewoners die last hebben van het geluid van mechanische en balansventilatie zetten maar al te snel de systemen uit of lager. “Niet doen, behalve in het geval van een ramp.” Mariken Stolk raadt consumenten die last van geluid hebben aan om een geluidsdemper te plaatsen. Bij balansventilatie noemt ze ook het omkasten van de unit als mogelijkheid. “Mensen die last hebben van het geluid zetten de apparatuur uit of op een lagere stand met het gevolg dat de ventilatie niet goed is.”

Belangrijk voor je gezondheid
Ook Lonneke Haans (BBA Binnenmilieu) herhaalt dat de luchtverversing in woningen vaak onvoldoende is. Bewoners ondernemen te weinig om dit te verbeteren. En dat terwijl goede ventilatie bijdraagt aan een goede gezondheid. “Het grootste aantal CO2 overschrijdingen komt voor in slaapkamers. Goede ventilatie in de slaapkamer zorgt er voor dat je beter slaapt. “Onderzoek heeft uitgewezen dat de deelnemers de volgende dag minder slaperig waren, zich beter konden concentreren en beter presteerden als er sprake was van goede ventilatie in de slaapkamer.”

Andere opvallende uitkomsten van onderzoek zijn volgens Lonneke Haans dat bewoners met een natuurlijke toevoer en mechanische afzuiging vaker tevreden zijn over het systeem dan bewoners met balansventilatie. Ook noemen ze geluidhinder vaker als hinderlijk bij balansventilatie (31 procent versus 18 procent) en er is vaker sprake van tochtklachten (15 procent versus 7 procent). “Balansventilatie is complex en heeft veel mogelijke risicofactoren.” Ze raadt bewoners van een (nieuwbouw-) woning aan om goed naar de testresultaten te kijken als er balansventilatie is aangelegd. “Vraag om die prestatiecheck.” Goede voorlichting over de werking van het systeem is daarnaast onontbeerlijk. Zij ziet hier een rol voor makelaars en vaklieden.

Balansventilatie in theorie fantastisch
Onno van Rijsbergen was de derde en laatste spreker. Hij vertelde dat hij balansventilatie heeft laten installeren in zijn jaren 50 woning en praat dan ook uit eigen ervaring. Hij noemt het in theorie fantastisch, maar het kostte hem wel een jaar om er aan te wennen. Of eigenlijk om het goed te laten werken. In zijn woning wordt door het systeem per ruimte de hoeveelheid CO2 gemeten. Maar het meten van de CO2 is niet de enige doelstelling. “Het gaat ook om prettig wonen.” Hij noemt in dit kader de subjectieve beleving (horen, zien, ruiken en voelen) en de objectieve kwaliteit: vervuilingsbronnen en de ventilatie. Wat betreft dit laatste zegt hij: “Maak dit zichtbaar.”We produceren per huishouden veel vocht. In een gemiddeld huishouden produceren we maar liefst zeven tot tien liter vocht per dag: als gevolg van koken, wasgoed dat te drogen hangt of wat dan ook. Gevolg: muffe of klamme lucht, condens en soms schimmel.

Basisregels voor ventilatie
Onno van Rijsbergen presenteerde een aantal basisregels voor ventilatie (voor welke techniek u ook kiest). Het gaat dan om toevoer van schone lucht en afvoer van vocht, stof en overige vervuiling:

• Ventilatie is nodig, in de vorm van een zwakke continue luchtstroom;
• Luchten is extra, geen vervanging (van een ventilatie systeem);
• Ventileer bij de bron van de vervuiling;
• Ventileer wel waar veel mensen zijn.

Presentatie Mariken Stolk
Presentatie Lonneke Haans