Prijswinnaars beter onderhoud balansventilatie bekend

filter vervangenEen papieren filterdoek op een rol die automatisch een paar slagen doordraait als het filter vervuild is. Een display op een zichtplek in huis waarop na drie maanden een rood lampje gaat branden, én tegelijk de hoogste stand van de ventilatie wordt geblokkeerd. Dat zijn de twee winnaars van de prijsvraag voor verbetering van het onderhoud van balansventilatie. Wegens enthousiasme krijgen nog twee deelnemers een CO2-meter toegestuurd.

Vijfentwintig plannen kwamen er binnen op de in november ’14 door het Lente-akkoord uitgeschreven prijsvraag. Doel is innovatieve ideeën te genereren om het bewustzijn over het onderhoud aan balansventilatie te verbeteren. Alle ideeën pogen bewoners aan te zetten om hun filters elk kwartaal te reinigen en ze elk halfjaar te vervangen. Om een goede ventilatie te garanderen moet tevens een erkend onderhoudbedrijf een keer per twee jaar de ventilatie-unit schoonmaken en zo nodig opnieuw inregelen.

Sommige van de ingezonden ideeën zijn van een verbluffende eenvoud, zoals het noteren van de reinigingsbeurt op de verjaardagskalender op het toilet. Anderen wijzen op natuurlijke regelmomenten in het huishouden, zoals het bijstellen van de klokken met de zomertijd en de wintertijd. Zeer veel inzendingen wijzen op alledaagse communicatiemiddelen zoals sms, e-mail of app die de bewoner kunnen herinneren aan de onderhoudsbeurt. Verschillende ideeën proberen fabrikanten van balansventilatie te verleiden tot innovatie. Ook voor de installatiebranche liggen er uitdagingen om hun clientèle over te halen tot gedisciplineerder gedrag.

Begin februari kwam de jury van de consumentenorganisaties Vereniging Eigen Huis, VACpunt Wonen en Milieu Centraal bijeen samen met een jury van professionals van NEPROM/Lente-akkoord, UNETO/VNI (branche-organisatie installatiebedrijven) en VLA (branche-organisatie van fabrikanten luchttechnische apparaten). Beide jury’s maakten geheel andere keuzes in de beoordeling van de ideeën. De consumentenorganisaties laten zich meer leiden door de inspiratie en consumentengemak. De professionals kijken meer naar haalbaarheid en of het idee niet al eens eerder is geopperd.

Filter op een rol
De consumentenorganisaties wijzen het idee van Marcel Nooijen van RAAK Energie advies als winnaar aan. Nooijen meent dat bewoner of installateur veel werk uit hand wordt genomen door op een papieren filterdoek over te gaan. Aangebracht op een rol kan het systeem maandelijks enkele slagen draaien, precies zoals een moderne handdoekenrol op een toilet in restaurant of kantorencomplex functioneert. ‘Bij een periodieke onderhoudsbeurt kan de rol worden vervangen, tenminste, als dit nodig is’, schrijft Nooijen in de toelichting.

‘Reuzehandig, want de consument hoeft nergens meer aan te denken’, oordeelt Mariken Stolk van Milieu Centraal. ‘Je hoeft zelf geen actie meer te ondernemen na een mail of app’, vindt ook Nelleke Nelis van VACpunt Wonen. Precies om die reden vindt Jan Roelof Hoving van VEH het een minder aansprekend idee. ‘De eindgebruiker wordt weinig betrokken, waardoor de bewustwording niet verbetert.’ De fabrikanten en installateurs opperen dat dit idee de hele ventilatietechniek op zijn kop zet. ‘Je kunt niet zomaar even zo’n rol op de bestaande apparatuur bouwen’, zegt Fred Vos van Uneto/VNI. ‘We hebben tien jaar geleden al eens naar dergelijke opties gekeken’, herinnert Wim Hijmissen van VLA zich. Op praktische gronden ging men er niet mee verder. ‘Maar het is de moeite waard om er eens opnieuw naar te kijken.’

Display met blokkade
De professionals wijzen op hun beurt het idee van Nicolaas van Everdingen van Plushuis, een energieleverende woning in Ede, als winnaar aan. ‘Ons balansventilatiesysteem heeft een display op een zichtplek’, schrijft Van Everdingen. Gemiddeld een keer per kwartaal gaat er een rood controlelampje branden, ten teken dat het filter moet worden vervangen. Tegelijkertijd blokkeert het systeem de mogelijkheid om de ventilatie op de hoge stand te zetten, bijvoorbeeld tijdens het koken. ‘Geniaal dat de hoogste stand is vergrendeld’, zegt Wim Hijmissen. ‘Het is echt een aansporing om het filter te vervangen.’ De consumentenjury is over dit laatste minder te spreken. ‘De consument moet altijd eigen handelingsvrijheid houden’, zo klinkt het.

Claudia Bouwens van het Lente-akkoord looft de opvallende plaats van het display. ‘Als je er vaak langs loopt, zie je het lampje branden.’ Fred Vos van Uneto/VNI is het daarmee eens. ‘Voor huishoudelijk onderhoud is het prima, maar het display zegt niets over het regulier professioneel onderhoud’ zegt hij. ‘Misschien is dat toe te voegen.’ De jury oppert nog om het rode lampje eventueel te vervangen door een duidelijk icoontje, op een manier zoals we die kennen van het dashboard van een auto.

Duidelijker display
De enthousiaste jury deelt vervolgens ieder nog een prijs uit. Sommige inzenders finishten namelijk tamelijk close. De consumentenorganisaties beloonden het idee van T. ten Hoeve om een losse kleine display die bijvoorbeeld op de koelkastdeur in de keuken is te plakken. Via een draadloze verbinding is de display met de WTW verbonden. De tekst ‘FILTER VERVUILD’ maant de bewoner tot vervanging. ‘Geen lampje, geen piepsignaal, maar een duidelijke tekst op een zichtplek. Dat is bewustwording waarvoor ik kies’, zegt Jan Roelof Hoving van VEH.

Filters per post
De professionals kiezen als tweede prijs voor het idee van Johan van der Heyden. Hij bepleit om bij het afsluiten van een onderhoudscontract drie keer per jaar nieuwe filters toe te sturen. ‘Dit is een mooie totaaloplossing die ook voor de installateur goed werkt. Er zijn wel onderhoudscontracten maar nog niet met de filterservice’, zegt Fred Vos. Ook de combinatie van het onderhoud aan WTW met de CV-installatie spreekt hem aan. Claudia Bouwens vindt het een prima ‘ontzorg’pakket. ‘Geen sms of app, maar gewoon een filter in je brievenbus.’

De vier winnaars krijgen een CO2-meter thuis gestuurd. CO2 is immers een goede indicator voor de luchtkwaliteit. De CO2-meter geeft niet alleen de CO2-concentratie maar heeft ook een ‘stoplicht’-led, waarin rood, oranje en groen en een alarm de bewoner attendeert op (dreigende) overschrijding van de grenswaarde. ‘Het mooie is dat de CO2-concentratie maatwerk biedt. Het is bijvoorbeeld automatisch gekoppeld aan het aantal personen in huis of de ligging van het huis in stedelijke omgeving’, zegt Jan Roelof Hoving. ‘Een wat ingewikkeld systeem maar het maakt de mensen wel bewust’, zegt Nelleke Nelis. Claudia Bouwens: ‘Uit de bewonersenquête 2014 bleek dat mensen onmiddellijk snappen dat er meer moet worden geventileerd als de CO2-concentratie te hoog oploopt.’

Een overzicht van alle inzendingen vindt u op de prijsvraag-pagina.