PV op hoogbouw: waar zit de aansluiting?

Bij appartementsgebouwen in nieuwbouw is de installatie van een groot PV-vermogen maatwerk. Vooral bij hoge woongebouwen. Niet alleen hoe je de panelen op dak monteert, maar vooral hoe je ze op het elektriciteitsnet aansluit. Ieder project is anders en vraagt een andere oplossing. De keuze moet al in het ontwerpstadium worden gemaakt en is bepalend voor wat de bewoners in hun woonlasten zullen merken.

Tekst: Henk Bouwmeester, met dank aan Theo Smits (Adviseur Energie en Duurzaamheid, Heijmans )

Ruimhartige toepassing van PV
Een ruimhartige toepassing van PV op (platte) daken van woongebouwen is gewenst. Het draagt zonder extra ruimtebeslag bij aan de Nederlandse doelstelling voor duurzame energie. Het is bovendien vaak nodig om te voldoen aan de eis om minimaal 40 procent van het primaire energiegebruik voor gebouwgebonden functies te dekken met hernieuwbare bronnen (BENG 3) en daarmee het aandeel fossiele energie beperkt te houden (BENG 2).

Tot vier of vijf bouwlagen: rechtstreeks naar appartementen
Bij woongebouwen tot vier of vijf bouwlagen worden de panelen doorgaans rechtstreeks aangesloten op de elektrische installatie van de individuele appartementen. Iedere woning heeft dan een eigen setje panelen. Het is ook mogelijk om de opbrengst van de gehele installatie over de appartementen te verdelen via Herman de Zonnestroomverdeler (een product van Lens). Dan heeft ieder appartement een eigen aansluiting zonder te bepalen welke panelen van wie zijn. Ook dan wordt de opbrengst via de individuele stroommeters verrekend. Stroom verrekenen op de eigen meter is financieel gunstig omdat particulieren dan profiteren van de salderingsregeling: geleverde elektriciteit wordt tegen hetzelfde tarief afgerekend als afgenomen elektriciteit. Dat voordeel is significant, ook al wordt de regeling naar verwachting tussen 2023 tot 2031 afgebouwd.

Hogere gebouwen: zoeken naar maatwerk
Bij hogere woongebouwen is dat niet haalbaar. Voor individuele aansluitingen zijn er dan teveel en te lange kabels nodig. Dat kost niet alleen veel materiaal en geld; gelijkstroomkabels verliezen onderweg ook relatief veel energie. Bij meer dan vier of vijf bouwlagen houdt die mogelijkheid wel op. Waar sluit je de panelen dan op aan? Daar is geen generiek antwoord op mogelijk. Iedere situatie is anders en vraagt om maatwerk. We schetsen een aantal opties.

Aansluiten als collectieve voorziening
Je kunt de PV-installatie aansluiten op de collectieve voorzieningeninstallatie (CVZ) van het gebouw. In feite is de PV-installatie daar dan een onderdeel van. Collectief salderen is echter alleen toegestaan bij aansluitingen tot 80 Ampère. Juist in hoge gebouwen is de aansluitwaarde groter, zeker als er ook een collectieve warmtepomp is. Dan moet de eigenaar van de PV-installatie afzonderlijke afspraken maken met het energiebedrijf over de vergoeding voor geleverde elektriciteit. Veel meer dan 4 tot 6 cent zal een kilowattuur dan niet opleveren. Dat is financieel ongunstig.

Alleen naar de bovenste appartementen
Het is mogelijk de installatie alleen rechtstreeks aan te sluiten bij de bovenste appartementen. Hier kunnen particulieren de zonnestroom vervolgens salderen. De woningen in de bouwlagen eronder hebben dan geen PV. Voor BENG maakt dat niet uit aangezien de energieprestatie op gebouwniveau wordt berekend. Voor het energielabel wel. Bij particuliere woningen is dit een optie. Bij sociale huurwoningen kan het een bezwaar zijn dat hierdoor een verschil tussen overigens gelijke appartementen ontstaat.

PV eigendom van VvE of energiecoöperatie
In een woongebouw met particuliere appartementsrechten kan de PV-installatie ook eigendom worden van een VvE, eventueel via een energiecoöperatie. Kosten en baten worden binnen de VvE of de coöperatie verrekend. De salderingsregeling is niet van toepassing, maar er is wel subsidie mogelijk. Bijvoorbeeld volgens de Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking (SCE). Deze regeling is op 1 april 2021 in de plaats gekomen van de Postcoderoosregeling.

Woongebouw in eigendom van corporatie
In een woongebouw van een woningcorporatie kan de corporatie ook eigenaar zijn van de PV-installatie. Een corporatie kan mogelijk gebruikmaken van subsidies zoals de ISDE of ISDE+. De salderingsregeling is niet van toepassing. Bovendien is het corporaties niet toegestaan op te treden als energie-exploitant. Dat wordt een probleem wanneer de PV-installatie meer oplevert dan nodig is voor de collectieve voorzieningen én er te weinig elektriciteit rechtstreeks naar de appartementen gaat.

Woongebouw in eigendom van belegger
In andere woongebouwen kan een belegger eigenaar zijn en blijven van de PV-installatie. Een belegger mag wél optreden als energie-exploitant. Hij kan de investeringskosten van de installatie bovendien afschrijven en in mindering brengen op de winst. Ook in dit geval is de salderingsregeling echter niet van toepassing.

PV in eigendom van een gevestigd bedrijf
In een gebouw met zowel appartementen als commerciële ruimten is het soms een optie dat de PV-installatie eigendom wordt van één of meerdere bedrijven. Een bedrijf kan profiteren van ondernemersvoordelen qua subsidies en afschrijving. Salderen is niet van toepassing. Deze optie kan alleen als die ook past binnen BENG. De scores voor BENG worden voor woningen en commerciële ruimten apart berekend.

Het dak verhuren
Nog een oplossing is om het dak te verhuren. Een huurder kan de PV-installatie plaatsen en in ruil daarvoor een huurbedrag aan de eigenaar van het gebouw betalen voor gebruik van de ruimte op het dak. De huurder verkoopt de geproduceerde zonnestroom aan het energiebedrijf.

Wat schieten de bewoners ermee op?
Bij directe aansluiting van de PV-panelen op de installatie van de afzonderlijke appartementen weet je als bewoner waar je aan toe bent. Dat is ook het aantrekkelijkst omdat particulieren kunnen profiteren van de saldering (zolang dat nog kan). Bij andere oplossingen zit er altijd een partij tussen en zijn er allerlei variabelen die invloed hebben op wat de bewoners uiteindelijk in hun woonlasten merken.

Een complex vraagstuk met meerdere antwoorden
In dit artikel hebben we lang niet alle mogelijkheden genoemd. Dat was ook niet de bedoeling. Het doel van dit artikel is om bouwpartijen en investeerders op dit complexe vraagstuk te wijzen. Er zijn veel wegen die naar Rome leiden. Welke weg (of combinatie van wegen) de beste is, hangt sterk af van de aard van het gebouw, de eigendomssituatie en de wensen van de opdrachtgever. In alle gevallen is het belangrijk dit vraagstuk in een vroegtijdig stadium op te lossen. Met alleen PV-panelen monteren ben je er niet.