Verslag 'BENG voor dummies' deel 1

Het hoe en waarom van de energieprestatie-eisen

Sinds 1 januari 2021 is BENG van kracht. Wat houdt BENG in en wat zijn de consequenties voor de woningbouw? Voor mensen die te maken hebben met nieuwbouw, maar niet hoeven te rekenen, is BENG soms abracadabra. Wie wijst de weg door de bomen van het BENG-bos? Op 17 juni ging Harm Valk (Nieman RI) in op BENG bij grondgebonden nieuwbouwwoningen. De eerste ronde van 'BENG voor dummies' werd - met zo'n 50 deelnemers - goed bezocht.



Een maat voor energieprestatie
Door de energieprestatie te berekenen, kun je gebouwen op dit punt met elkaar vergelijken. In de bouwregelgeving kunnen daar vervolgens eisen aan worden gesteld. Dat gebeurt al sinds 1995. Eerst met de energieprestatiecoëfficiënt (EPC) als maat. Deze is jaar na jaar aangescherpt. Op 1 januari 2021 is de EPC vervangen door BENG (bijna energieneutraal gebouw). Het grote verschil is, dat er nu niet één BENG-eis is, maar drie aparte BENG-eisen waar elk nieuw gebouw gelijktijdig aan moet voldoen. Tegelijk is de Nederlandse regelgeving op dit punt in lijn gebracht met de regels zoals die in andere EU-lidstaten gelden.Gebouwgebonden energie
BENG is een maat voor de energiezuinigheid van gebouwen. Niet van de mensen die er wonen. BENG berekent dus alleen het gebouwgebonden energiegebruik: verwarmen, koelen, warmwater en de hulpenergie voor pompen en ventilatoren. Huishoudelijk energiegebruik (koken, verlichting en apparaten) blijft buiten beschouwing. In BENG worden alle energiestromen teruggerekend naar één eenheid: kWh per vierkante meter vloeroppervlak, per jaar. Let op: het gaat dus niet om kWh op de elektriciteitsmeter in huis.

Geen BENG, geen vergunning
De eisen aan BENG zijn in het Bouwbesluit vastgelegd. Deze gelden voor woningen waarvoor vanaf 1 januari 2021 een omgevingsvergunning is of wordt aangevraagd. Bij de aanvraag moet de bouwpartij met een BENG-berekening aantonen dat hij aan de eisen voldoet. Hiervoor is rekensoftware beschikbaar zoals het programma Uniec3. Voldoet de woning niet, dan komt er geen vergunning. BENG is dus niet voor de koplopers; het is de bezemwagen. Echte koplopers gaan veel verder. Die bouwen bijvoorbeeld nul-op-de-meterwoningen of energieleverende woningen. En daarbij telt niet alleen het gebouwgebonden energiegebruik, maar ook het huishoudelijke energiegebruik.

Het nieuwe energielabel
Tegelijk met BENG is het Energielabel vernieuwd. Bij vergunningverlening wordt een voorlopig energielabel afgegeven op basis van de BENG-berekening. Een woning die aan BENG voldoet, heeft minstens label A+++. Als een woning wordt opgeleverd, wordt een definitief energielabel afgegeven op basis van wat er werkelijk is gebouwd. De bouwpartij moet dat aantonen.



BENG 1, 2 en 3
BENG kent drie indicatoren. De eisen die daaraan worden gesteld, zijn in het Bouwbesluit vastgelegd. Een gebouw moet tegelijkertijd aan alle eisen voldoen. Een onvoldoende op één eis kan dus niet worden gecompenseerd met ruime voldoende op een andere eis.

• BENG 1 laat zien hoeveel energie het gebouw nodig heeft om te zorgen dat het binnen comfortabel is. Bezonning, grootte en oriëntatie van ramen, kwaliteit van het glas, isolatie en luchtdichtheid zijn bepalende factoren.
• BENG 2 en BENG 3 laten zien hoeveel energie gebruikt wordt voor gebouwgebonden functies. Daarbij is BENG 2 de hoeveelheid fossiele energie primair (dus inclusief rendementsverlies ) nodig is om de energie aan de woning te leveren. BENG 3 is het aandeel hernieuwbare energie dat op of aan de woning wordt opgewekt. Als BENG 3 honderd procent is, is BENG 2 nul.

TOjuli: de vierde BENG-eis
In nieuwe woningen is extra aandacht nodig voor zomercomfort. Zomers worden immers heter en woningen beter geïsoleerd. Als een woning verkeerd is gebouwd, komt er teveel warmte binnen die je moeilijk kwijtraakt, waardoor de temperatuur te hoog oploopt. Om aandacht voor zomercomfort af te dwingen, is een indicator ingevoerd voor de kans op oververhitting: TOjuli. Dit getal mag maximaal 1,2 zijn. Anders zijn er maatregelen nodig zoals zonwering of zomernachtventilatie. Soms moet het ontwerp worden aangepast of is er koeling nodig.

De eisen aan BENG en TOjuli in grondgebonden woningen

Indicator	Eis	Opmerking
BENG 1	≤ 55 kWh/m2.jaar	Bij woningen met een grote buitenschil ten opzichte van het vloeroppervlak (zoals hoek- en vrijstaande woningen) en bij woningen met een lichte bouwconstructie (zoals houtbouw) is de grenswaarde hoger.
BENG 2	≤ 30 kWh/m2.jaar	Het gaat om primaire fossiele energie. Het rendement van centrale elektriciteitsopwekking (PEF) is hierin dus verrekend.
BENG 3	≥ 50%	Bijvoorbeeld PV-panelen, omgevingswarmte (bij een warmtepomp) of warmtelevering op basis van hernieuwbare energie.
TOjuli	≤ 1,2	Als een woning koeling heeft, is TOjuli automatisch nul.

Alle ballen in de lucht houden
Alle indicatoren hangen met elkaar samen. Sommige maatregelen zijn gunstig voor de ene indicator, maar ongunstig voor een andere. Bouwpartijen moeten integraal denken en werken. Er hangt veel af van het ontwerp: zongericht bouwen met gevelopeningen op de goede plaats en veel aandacht voor overstekken, isolatie en luchtdichtheid. Vervolgens zijn energiezuinige installaties nodig zoals een warmtepomp, balansventilatie en douche-wtw. De meeste rijwoningen voldoen dan aan alle eisen. Soms zijn ook PV-panelen nodig, maar het is de kunst een huis zo te bouwen dat met zo weinig mogelijk PV aan BENG wordt voldaan. Dan is er op het dak nog voldoende ruimte om ook het huishoudelijke energiegebruik met hernieuwbare energie te dekken.

De presentatie van Harm Valk gaat dieper in op een aantal rekenvoorbeelden. Deel 2 van deze webinar-serie zal plaatsvinden op 29 juni aanstaande. Dan gaat het specifiek over appartementengebouwen. Ieke Kuijpers-van Gaalen (DGMR) praat je dan opnieuw in één uur bij. Er is ook ruim de tijd voor vragen. Direct aanmelden voor BENG voor dummies - deel 2.

Download de presentatie van Harm Valk