"Ventilatiesysteem is een veelkoppig monster"

Verslag van de sessie 'Beheer en renovatie van woningventilatie' tijdens de Dag van de Binnenlucht met Dré Brekelmans (Casade) en Marco Steur (VLA) o.l.v. Ivo Bijman (TVVL) - verslag door René Didde

Hoe onderhoud je een installatie? Wat is de taak van de eigenaar van de woning, de corporatie? En wat kan je van de huurder vragen en verwachten? Wat doen de fabrikanten van ventilatie-apparatuur? Wat is de rol van het Ventilatiekeur?

Casade is een woningcorporatie in Waalwijk en omgeving, met 11.000 woningen. “Daarvan zijn en worden er vele gerenoveerd, of gesloopt voor nieuwbouw”, vertelt Dré Brekelmans, manager Wonen. “Juist vanuit die vernieuwde woningen ontvingen wij vanaf 2010 al veel klachten over stof en muffe luchtjes”, aldus Brekelmans, die in 2007 een tien jaar oude woning kocht en zelf op problemen als dichtgeslibde ventilatiekanalen stuitte. De corporatie ging op onderzoek uit en constateerde dat ventilatie 'een veelkoppig monster' is. Brekelmans: “Systemen worden niet aangelegd zoals ze zijn ontworpen op de tekentafel, zijn slordig aangelegd en ze worden bij oplevering slecht ingeregeld. Consumenten snappen niet hoe het werkt, kunnen soms geen ramen meer openzetten en ontvangen geen eensluidende onderhoudsvoorschriften.”

Stekker eruit
Casade vond het wiel uit en kwam in 2013 met allerlei technische en praktische aanbevelingen. “Helaas”, zegt Brekelmans, “hadden we daarbij te weinig naar de huurder geluisterd en niet de goede snaar geraakt. Ze vonden het te technisch. Ze trokken de stekker uit de ventilatiebox. ” Dus moest het werk over, ditmaal met de hulp van Nieman adviesgroep.

Er kwam meer aandacht voor de wisselwerking tussen techniek en gedrag. “Beelden laten meer zien dan een handleiding van 80 pagina's, inclusief Chinese en Japanse uitleg. Huurders zeiden 'o, dus dat ding op zolder is een ventilatieapparaat'. Ook lieten we met filmpjes zien dat ventilatie om onderhoud vraagt. Huurders moeten zelf reinigen en in geval van balansventilatie ook filters vervangen.” Op hun beurt koppelde Casade het tweejaarlijkse onderhoud aan het systeem en het achtjaarlijkse onderhoud aan het reguliere CV-onderhoud. “We deden in 2014 een proef in Waspik bij 600 woningen en dat lijkt te werken. Eind 2018 willen we de status van het ventilatiesysteem van al onze 11.000 woningen in kaart hebben en de lessen verder in praktijk brengen. Buurtbeheerders helpen huurders met vragen en soms met concrete uitvoering.”

VLA lanceert ventilatiekeur
Vijf installatiebedrijven die geen onderhoud in hun pakket hadden, hebben in april '17 het Ventilatiekeur opgericht, samen met de brancheorganisatie VLA. “Het gaat om Air-home, Eltag, Feenstra, Breijer en Bevico”, zegt Marco Steurs van VLA. “Wij zien meer aandacht voor de kwaliteit van het binnenmilieu, veel gezondheidsklachten, afwezigheid van een eenduidige onderhoudsmethode en een onzichtbare kwaliteit van het systeem voor de gebruiker en eigenaar.”

Het Ventilatiekeur is een norm die branche zichzelf oplegt, en zoals BOVAG-keur, de gebruiker een 'goed gevoel' geeft. “Wij willen garanderen dat het ventilatiesysteem aan duidelijk vastgestelde eisen voldoet. Ook willen we het bewustzijn bij bewoners en eigenaars/corporaties vergroten”, aldus Steur. Het Ventilatiekeur toetst de 'fysieke reinheid' van gevelventilatieroosters, ventielen, luchtkanalen, filters en eventuele sensoren. Ook de ventilatiecapaciteit van het systeem wordt getoetst aan de eisen en ingeregeld. Het keur kent drie sterren, met oplopende eisen. Steur: “En we zijn geen slagers die ons eigen vlees keuren, dus we willen ons laten keuren door KIWA of Veritas. We hopen dat alle 200 installatiebedrijven mee gaan doen.”

Uit de vragenronde blijkt dat het Ventilatiekeur geen business-case is. VLA streeft naar betere woningen en onderscheiding van de bedrijven in de markt. Woningcorporaties spinnen er wel garen bij als bewoners minder klagen en dus minder tijd en geld vragen. Casade gaat zeker met de Keurmerk-bedrijven werken, zegt Brekelmans. Ook vertegenwoordigers van GGD's loven het initiatief voor het Ventilatiekeur en ook de aanpak van de instructiefilmpjes door Casade. “Wij komen graag eerder dan de GGD in woningen”, zegt Marco Steur.

VLA leidt de monteurs trouwens zelf op om de toetsing gedegen uit te voeren. Ook geluid en energieprestatie van de ventilatie zijn onderwerpen die worden meegenomen. Het Ventilatiekeur kan ten slotte prima aansluiten op de Wet Kwaliteitsborging.

Presentatie Marco Steur