Een goed ontwerp, en bouwen voor blije bewoners'

Verslag van de ZEN-festival sessie “Leren van bewonerservaringen met Nul-op-de-Meter” door Sjoerd Klijn Velderman (Directeur ENDULE BV) o.l.v. Helen Visser (Bouwend Nederland). Verslag door Anton Coops.

Uitgaan van een goed ontwerp en bouwen voor blije bewoners. Dat zijn twee dingen waar Sjoerd Klijn Velderman heilig in gelooft. In zijn visie horen ze onlosmakelijk bij elkaar. Tijdens de sessie herhaalt Klijn Velderman het verschillende keren als er praktijkproblemen aan de orde komen: dat ontwerp moet beter!

Het is een veelgehoorde vraag, en soms ook kritiek, aan het adres van NOM-apostelen: "Hoe energiezuinig woon je zelf eigenlijk?" Om duidelijk te maken dat het geen theoretische excercitie gaat worden, laat Klijn Velderman daarom eerst eens zien hoe hij zijn eigen stulpje heeft opgeknapt (zie de presentatie). Dat valt niet tegen. Een kast van een vrijstaand huis met alleen al een gasrekening van ruim € 300,- per maand werd omgetoverd tot de eerste energieneutrale Bed and Breakfast van Nederland. De familie Klijn Velderman zit er warmpjes bij.

De weeffout
Terug naar het uitgangspunt: een goed ontwerp. Volgens Klijn Velderman bevat de huidige wetgeving een 'weeffout' waardoor veel ontwerpen in zijn ogen een onvoldoende scoren. "Het Bouwbesluit is slechts een ondergrens, die niet wordt geborgd. De bedoeling van prestatiegarantie wordt vaak niet goed begrepen, en veel bouwers zijn allang tevreden als ze aan de regels voldoen. Waar blijf je dan met je klanttevredenheid?" Als voorbeeld van suboptimaal ontwerpen noemt Klijn Velderman de gasaansluiting. "We stoppen toch ook geen cassette-players meer in een nieuwe auto?"

Hoe het dan wél moet? "Ga bij het ontwerp uit van een blije eindgebruiker, en baseer je ontwerp op prestatiegarantie. Neem verantwoordelijkheid voor wat je bouwt: ook tijdens gebruiksfase. En stop met gas." Een ander punt dat regelmatig terugkomt in de presentatie: "Wij moeten als bouwers niet gaan bepalen hoe de bewoner een woning gebruikt. Je komt soms vrij extreme gebruiksomstandigheden tegen, zoals bijvoorbeeld een groep van acht volwassenen die ook nog eens iedere dag allemaal achter mekaar onder de douche gaan. Een goed ontwerp is zelfs berekend op dergelijke situaties."

Leren van bewonerservaringen
Klijn Velderman heeft ruim ervaring met nieuwbouwprojecten binnen de Stroomversnelling. Bij verschillende projecten wordt al geruime tijd het verbruik en de klanttevredenheid gemonitord. De meetresultaten spreken min of meer voor zich. Zo'n 80% van de bewoners is tevreden tot zeer tevreden, 'de nul' wordt gehaald, veel mensen krijgen geld terug en 30% geeft aan dat hun gedrag bewuster is geworden. Uiteraard zijn er ook projecten waar het één en ander fout is gegaan, maar de conclusie is toch dat NOM goed aanslaat bij bewoners. In de afsluitende discussie met de zaal geeft Klijn Velderman het opnieuw aan: "Als er toch iets fout gaat, dan ligt dat meestal aan het ontwerp. Het klopt op bouwbesluit en EPV, maar bewoners krijgen wél hoofdpijn want ze zitten gewoon in een draak van een woning. Het kan, het mag en het komt voor!"

Maar ook goede communicatie met de bewoners is een onderschatte factor. De zaal wil weten hoe de ervaringen zijn met het overschakelen van gas op inductie. "Mijn eigen schoonmoeder bijvoorbeeld werd niet goed van de paniek. Maar er zijn allerlei oplossingen om de overgang gemakkelijker te maken. Gezamenlijke kookles voor bewoners bijvoorbeeld. Doe het gewoon. Het geld dat je kwijt bent om uit te leggen waarom je in eerste instantie zo'n slecht verhaal had, is vaak meer dan wanneer je zelf een inductieplaat levert met een pannenset en een recirculatiekap."

Presentatie Sjoerd Klijn Velderman