Heijmans brengt industrieel bouwen in de praktijk

In Heerenveen heeft Heijmans een gloednieuwe houtbouwfabriek in gebruik genomen. De fabriek heeft een productielijn die voorlopig goed is voor 250 woningen per jaar. Waarom doet het bedrijf dit? Hoe ziet Heijmans de toekomst van industrieel bouwen? Hoe draagt het bij aan circulaire ambities en ruimtelijke kwaliteit? Lente-akkoord 2.0 was met circa dertig belangstellenden te gast. Joost van Asch, directeur bij Heijmans, geeft een toelichting.

XXL-Legohal

De fabriek ziet eruit als een XXL-Legohal. Vanuit een skybox zien we hoe planken en balken worden samengevoegd tot dakdozen en gevelelementen. Compleet met cellulose-isolatie, kabels, leidingen, stopcontacten en afwerking. Gevels worden naar keuze afgewerkt met hout of steenstrips in alle mogelijke kleuren en verbanden. Centrale units met trap, toilet, badkamer en installaties (elektriciteitsmeter, warmtepomp, ventilatiebox en PV-inverter) worden stekkerbaar afgewerkt. Eén helft van het zadeldak wordt belegd met zonnepanelen, de andere dakhelft krijgt gewone dakpannen. De doorlooptijd in de fabriek is ongeveer twee weken. Van Asch: “Een complete woning wordt daarna met drie vrachtwagens vervoerd”. Op de bouwplaats wordt de fundering gelegd. Montage vergt daarna nog één dag.

Heijmans Horizon

De woningen zijn van het type Heijmans Horizon. Ze zijn ontworpen vanuit de uitgangspunten van een gezond binnenklimaat, wooncomfort, gebruik van natuurlijke materialen en energiebesparing, verklaart Van Asch. Verder wil hij zoveel mogelijk monitoren om ook te weten of deze ambities in de praktijk worden gerealiseerd. De woningen zijn leverbaar met beukmaten van 3.60 tot 6.00 meter en een diepte van 8.40 of 9.00 meter. Uitbouwen en overstekken zijn allemaal mogelijk. In de voorbereiding wordt de woning straks samengesteld met behulp van een woningconfigurator. Hier kan de klant zijn of haar persoonlijke voorkeuren kenbaar maken. Een computer stuurt vervolgens het productieproces aan.

Wij kiezen voor hout

Industrialisering van het bouwproces is voor Heijmans een logisch vervolg op conceptueel bouwen, legt Van Asch uit: “De belangrijkste redenen zijn dat we willen verduurzamen. Hout is daarbij een logische keuze. Daarnaast de toenemende vraag naar woningen en de noodzaak om de kosten ondanks de stijgende grondstofprijzen onder controle te houden.” Tegelijk biedt industrialisering een kans om verder te gaan op het gebied van circulariteit: “Industrialiseren kun je ook met staal en beton, maar wij kiezen voor hout. Hout groeit, slaat CO₂ op en is daarmee een deel van de oplossing voor de klimaat-, woningbouw- en stikstofcrises.” In de woningen van Heijmans wordt gecertificeerd Europees naaldhout gebruikt. Van Asch laat zien dat daarvan meer groeit dan er momenteel voor woningbouw nodig is: “En we gaan straks voor elke Horizonwoning meer bomen planten dan we gebruiken.”

Stap voor stap

Nu Heijmans de stap van conceptueel bouwen naar industrieel bouwen heeft gezet, is het bedrijf nog lang niet klaar. De huidige fabriek levert circa 250 woningen per jaar, maar kan uitbreiden naar een capaciteit van 500 woningen per jaar. Tegelijk wordt het aantal varianten stap voor stap uitgebreid. Bijvoorbeeld met rij-eindwoningen met een voordeur in de kopgevel. Of met twee-onder-één-kapwoningen en met gestapelde bouw. Van de huidige woningen zijn er inmiddels ongeveer vijftig gebouwd. Waar daar is geleerd, wordt toegepast in volgende series. Zo wil Heijmans stap voor stap op dit concept voortbouwen.

Circulariteit

Deze stap-voor-stapstrategie lijkt ook een belangrijke route naar volledig circulair bouwen. Voor isolatie maakt Heijmans nu bijvoorbeeld gebruik van cellulosevlokken op basis van oud papier. Van Asch denkt dat in de toekomst biobased isolatiemateriaal kan worden gebruikt. Heijmans gaat binnenkort bomen aanplanten in hetzelfde tempo waarin die in de woningen worden gebruikt: gemiddeld circa tachtig bomen per woning.

Procesbeheersing

Hét grote voordeel van industrieel bouwen is evenwel de absolute procesbeheersing. Kwaliteit op de millimeter. Minder faalkosten en minder afval. Dat bespaart vooral ook arbeid en kosten bij oplevering, beheer en onderhoud. Van Asch: “Garantie voor twintig jaar hoeft voor ons geen probleem te zijn.” Bij de invoering van de Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen vanaf 1 januari 2024 is Heijmans daarmee ongetwijfeld in het voordeel.

Ruimtelijke kwaliteit

“Maar het is een andere manier van bouwen,” waarschuwt Van Asch: “En daar hebben veel partijen moeite mee. In de regelgeving past het nog niet altijd. We moeten het steeds uitleggen en toelichten bij gemeenten. Onbekend maakt onbemind.” Toch kunnen architecten net zo goed als bij een traditioneel bouwproces een bijdrage leveren aan ruimtelijke kwaliteit, meent Van Asch: “De architect krijgt een andere rol in het proces en moet leren werken met de mogelijkheden en beperkingen van deze manier van bouwen. Die combinatie moeten we zien te vinden. Hoe werkt de productbouwer en wat wil de ontwerper? Dat gesprek moet je met elkaar hebben.”

Zie ook: https://www.heijmans.nl/nl/horizon/