Hoe houd je houten gebouwen verzekerbaar?

Niels Castelein, houtconstructeur bij Sweco, vertelt in de deelsessie Houtbouw en Verzekeren dat houten gebouwen steeds vaker de hoogte in gaan. “Als het gaat om houtbouw wordt er onderscheid gemaakt tussen open en gesloten structuren. Dichte structuren zijn CLT en Houtskeletbouw, die zie je nu relatief vaak. Waarbij vermeld moet worden dat Houtskeletbouw niet geschikt is voor meerlaagse structuren. Maar er zijn ook open structuren, zoals kolom-ligger structuren van hout. Ik denk dat we die steeds vaker zullen zien, naarmate gebouwen hoger worden.”

Hybride constructies

Castelein benadrukt dat gebouwen meestal niet volledig van hout zijn en je een houten constructie vaak zelfs helemaal niet ziet. “De constructie kan afgewerkt zijn, zelfs met traditionele materialen. Er zijn veel hybride constructies. De woontoren HAUT in Amsterdam bevat zo’n 3000 m3 hout, maar er zit ook nog behoorlijk wat beton en staal in. HAUT is een hoge ontwikkeling, maar het is ook een kind van zijn tijd. Een volledig houten gebouw van die hoogte was bij de start van de ontwikkeling misschien ondenkbaar. De uitdaging is om steeds hogere gebouwen met houten constructies te maken, maar daarmee nemen ook de risico’s toe.” In Nederland moeten gebouwen voldoen aan het Bouwbesluit, vertelt Castelein. “Maar dat stamt al uit 2012. Het geeft bovendien alleen minimale waarden die maar tot 70 meter gebruiksoppervlakte hoog geldig zijn en het maakt geen onderscheid tussen materialen. Een constructie van hout moet dus aan dezelfde voorwaarden voldoen als een betonnen constructie volgens het Bouwbesluit.”

Aanvullende eisen

Dat terwijl hout een heel ander materiaal is dan beton of staal, legt Castelein uit. “Hout is bijvoorbeeld brandbaar, waar beton en staal dat niet zijn. Als je vanuit het Bouwbesluit beredeneert mag veel van de houten constructie onbehandeld in het zicht blijven. Inmiddels hebben we de inzichten dat je dat bij meerlaagse bouw niet zomaar moet doen omdat dat risico’s met zich meebrengt.” De gevolgen zijn volgens Castelein helder. “Verzekeraars en bevoegd gezag stellen aanvullende eisen bovenop het Bouwbesluit als het om houtbouw gaat. Dat kan bijvoorbeeld gaan om een sprinklerinstallatie, brandwerende bekleding, overdimensionering van dragende delen, of brandwerend behandelen van houten elementen.” Goedbeschouwd is bouwen met hout nog deels onontgonnen terrein, benadrukt ook Hans Lormans, oprichter van houtbouwer Hamlet. “Welke lijmsoorten behouden hun eigenschappen bij hogere temperaturen? Het is nergens vastgelegd.”

Verzekeren van houtbouw

De volgende spreker in de sessie is Jan Willem Makhorst, hoofd ontwikkelingsmanagement bij Syntrus Achmea. Hij heeft als een van de weinigen al ervaring met het verzekeren van houtbouw. “Normaalgesproken regel je de verzekering kort van tevoren, maar dat kan bij houtbouw tegenvallen. Het gebouw kan volledig aan het Bouwbesluit voldoen, maar toch lastig te verzekeren zijn.” De aanvullende maatregelen die genomen moeten worden om het gebouw toch verzekerd te krijgen, drukken het rendement, benadrukt Makhorst. “De exploitatielasten kunnen daardoor stijgen. Maar het gaat ons niet alleen om rendement. We gaan ook voor CO2-reductie en daarop scoort houtbouw goed.“ Ook Makhorst benadrukt dat het niet nodig is het volledige gebouw uit hout te maken. “Voor de gevel zouden we bijvoorbeeld eerder kiezen voor steen. Dat hoort toch bij de Nederlandse uitstraling en het heeft bovendien beperktere onderhoudslasten. Daarnaast is het belangrijk om houten gebouwen verzekerd te houden, waarbij de premie liefst vergelijkbaar is met een regulier gebouw.”

Risico’s beheersbaar

Brandverzekerexpert Richard van der Tuin van verzekeraar Achmea doet vervolgens zijn duit in het zakje vanuit het oogpunt van verzekeraars. Van der Tuin benadrukt zijn enthousiasme over bouwen met hout. “Maar de risico’s moeten wel beheersbaar zijn. In het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen ondersteunen we deze projecten van harte, maar we hebben geen acceptatieplicht en we kunnen ons terugtrekken uit projecten als we de risico’s onacceptabel vinden of als er door een gebeurtenis iets verandert dat het vertrouwen in bouwen met hout ondermijnt, zoals een grote brand.” Van der Tuin legt uit hoe dat werkt. “De contracten lopen meestal voor een jaar. Daarna kan de klant opzeggen, maar wij kunnen dat ook. Het niet verzekeren van je gebouw is ook een mogelijkheid, maar dat kan alleen zonder hypotheek.”

Bouwregelgeving niet leidend

Op het gebied van risicoschatting voor verzekeraars is het Bouwbesluit totaal ongeschikt, vindt Van der Tuin. “Dat is er vooral voor de veiligheid van mensen, dieren en de omgeving. Daarom is voor ons de bouwregelgeving niet leidend. Wij stellen de eisen en het is aan de markt om ons te overtuigen dat het veilig is. Een verzekeraar heeft vooral behoefte aan voorspelbaarheid. Bouwen met hout is nu iets nieuws, wij zijn vooral benieuwd naar de eigenschappen en hoe die de risico’s beïnvloeden.” Wat het lastig maakt voor bouwers, ontwikkelaars en investeerders is dat de aanvullende eisen van verzekeraars op het gebied van houtbouw niet inzichtelijk zijn, merkt een van de bezoekers van de sessie op. Van der Tuin: “Wij kijken per casus wat de risico’s zijn. Als het gebouw hoger is dan 70 meter dan wil ik graag al vroeg in het proces meekijken. Als je een goede relatie hebt met je klant, kan dat.”

Worst case scenario

Volgens Van der Tuin is het eenvoudig wat er moet gebeuren om verzekeraars mee te krijgen in houtbouw. “Risico is kans maal omvang. Ik denk dat je al een heel eind komt door het risico op brand zoveel mogelijk te beperken. Maar vergeet niet dat voor verzekeraars geldt dat ze van een worst case scenario uit moeten gaan, omdat ze ook dat moeten kunnen betalen.”

Auteur Joop van Vlerken