MPG-reductie voor prefabricage en adaptief vermogen

Nico Blaauw is teamleider Techniek en Duurzaamheid bij Trebbe

Conceptueel bouwen is bij Trebbe al meer dan tien jaar de dagelijkse praktijk. Zo worden met BasisWonen (voor grondgebonden woningen) ieder jaar 600 tot 900 woningen gebouwd. Pijlers zijn verduurzaming, industrialisatie, gezondheid en betaalbaarheid. Er worden veel standaard prefabonderdelen gebruikt waardoor deze vorm van bouwen minder restafval, minder transportbewegingen en minder overlast oplevert. Andere voordelen: een hoog realisatietempo en optimale beheersing van kwaliteit en kosten. Conceptueel bouwen biedt bovendien de mogelijkheid om continu stappen te zetten en de milieu-impact steeds verder te beperken.

Tot in de puntjes

De concepten van Trebbe zijn tot in de puntjes uitgewerkt. Alle verbindingen, aansluitdetails, materialen en afmetingen zijn in 3D ingetekend. Ook alle gegevens voor de NTA8800 en de MPG zijn ingevoerd. Een architect die met deze concepten aan de slag gaat, kan er veel (niet alles) aan toevoegen, zegt Nico Blaauw: “In principe is bijna alles mogelijk, maar als je te veel gaat afwijken, is dit concept misschien niet geschikt voor jouw project. De meeste efficiëntie bereik je als je dicht bij het concept blijft.”

34 co-makers

Trebbe werkt momenteel met 34 co-makers om de concepten te realiseren. Zij leveren componenten en zijn nauw met Trebbe verbonden. Ervaringen en leerpunten worden benut om het eindresultaat continu te verbeteren. Er is een wederzijdse afhankelijkheid, maar niet voor honderd procent, zegt Blaauw: “Er zijn ook andere bouwbedrijven die bijvoorbeeld dezelfde soort trapmodules gebruiken die wij in BasisWonen toepassen. De individuele co-makers waarmee we samenwerken, zijn daardoor minder gevoelig voor schommelingen in vraag en aanbod.”

Industrieel bouwen

Conceptueel bouwen en industrieel bouwen liggen duidelijk in elkaars verlengde. Zo worden de gevelelementen van BasisWonen industrieel vervaardigd. Op de bouwplaats worden deze met haakankers bevestigd en vervolgens afgewerkt met isolatie en metselwerk of een andere bekleding. Wat zijn de milieuvoordelen van deze manier van werken? Blaauw: “Meer prefab leidt sowieso tot minder afval en minder CO₂-uitstoot door transport. Wát er aan afval vrijkomt, kan efficiënter verwerkt worden. Verder ben je minder lang op de bouw aanwezig, er zijn minder busjes en minder keetwagens nodig. Dat helpt allemaal om de milieu-impact te reduceren. Alles wat je prefabriceert zou daarom ook in de MPG een waardering moeten krijgen.”

Adaptief vermogen

Prefabricage van componenten schept bovendien de kans dat je die componenten ook weer los kunt maken. Dat kan het adaptief vermogen van een woning vergroten, zegt Blaauw: “Ik geloof erin dat we daar in de bouwsector steeds meer naartoe gaan: splitsing van casco, gevel en binnenafwerking. Daarbij is het belangrijk dat de componenten met de kortste levensduur, het makkelijkste losmaakbaar zijn. Als je die, met behoud van materiaal, eenvoudig kunt vervangen, wordt de woning adaptief. Tot nu toe komen adaptief vermogen en losmaakbaarheid echter wel in Het Nieuwe Normaal tot uitdrukking, maar niet in de MPG.”

De cirkel rond

Trebbe blijft bezig om de concepten verder te verbeteren, ook op het gebied van circulariteit. Bijvoorbeeld door steeds meer biobased grondstoffen en hout te gebruiken. In samenwerking met co-makers is een circulair kozijn ontwikkeld dat een langere levensduur heeft en minder onderhoud vergt. Na levensduur van de woning of bij wijziging wordt het kozijn verwijderd en hergebruikt. Trebbe werkt daarom ook vaak samen met bedrijven die niet slopen maar oogsten en gebruikte bouwmaterialen beschikbaar stellen voor de bouw. Daarmee worden nieuwe woningen gebouwd. Een voorbeeld van een project dat hiermee is gerealiseerd is het Ecodorp in Nijmegen: 46 woningen volgens het concept BasisWonen. Bij de bouw is gebruik gemaakt van restpartijen baksteen, sloophout voor binnenkozijnen en oud textiel voor dakisolatie. De cirkel rond.

Installatietechniek

De impact van het bouwen op de MPG is echter beperkt omdat de uitkomst van een MPG-berekening voor een derde tot de helft wordt bepaald door installatietechniek, zegt Blaauw: “Dat komt omdat installaties vaak maar vijftien jaar meegaan en daarom in de MPG over de levensduur van de woning vijf keer meetellen.” Het is echter lang niet altijd nodig een installatie in z’n geheel te vervangen. Veel onderdelen gaan even lang mee als de woning zelf. Blaauw: “Er moet een trigger komen voor de installatiebranche om onderdelen van een installatie modulair te vervangen. Onderdelen die 75 jaar lang meegaan, hoef je niet te vervangen. Die zou je dan in de MPG maar één keer mee hoeven te tellen.”

Aanbevelingen voor verbetering van de MPG

• Conceptueel bouwen biedt de mogelijkheid om steeds beter te worden. Ook op het gebied van circulariteit. Zo kun je aan steeds scherpere MPG-eisen voldoen.
• Prefabricage van (grotere) componenten leidt tot minder afval en minder transport. Alles wat je prefabriceert zou daarom een lagere MPG moeten opleveren.
• Elementen met de kortste levensduur moeten losmaakbaar worden aangebracht. Dat maakt woningen aanpasbaar en voorkomt sloop. Adaptief vermogen en losmaakbaarheid moeten daarom ook in de MPG tot uitdrukking kunnen worden gebracht.

Modulaire vervangbaarheid moet in de MPG worden gewaardeerd. Vooral bij installaties kan dat veel uitmaken.