Op zoek naar de CO2-kiloknallers

Erg geschrokken

Synchroon is in 2021 van start gegaan met de bouw van in totaal 1.347 woningen. Maaike Perenboom (Ontwikkelaar en Circulair Strateeg bij Synchroon) heeft becijferd dat deze activiteit bijna 110.000 ton CO2 veroorzaakt, ofwel meer dan 80 ton per woning. Als je dat wilt compenseren, zijn er meer dan 500.000 bomen nodig. “Wij zijn daar erg van geschrokken.”

Paris-proof bouwen

Om de milieu-impact drastisch terug te brengen heeft Synchroon een strategisch CO2-reductieplan gelanceerd. De CO2-budgetten conform de Paris-proof doelstellingen zijn daarin leidend: in 2021 is het budget 200 kg CO2 per m2 (voor een eengezinswoning). Jaar na jaar wordt het budget kleiner. In 2030 mag er maximaal 126 kg CO2 per m2 emissie zijn. Om binnen die budgetten te blijven, is gezocht naar de grootste klappers, legt Peerenboom uit: “In eengezinswoningen wordt 61 procent van de CO2-uitstoot veroorzaakt door vloeren, gevels en binnenwanden. In meergezinswoningen wordt 85 procent veroorzaakt door gevels, vloeren en installaties. Daar is dus ook de meeste CO2-winst mogelijk.”

Reductiepaden

Synchroon heeft samen met Copper8 reductiepaden uitgestippeld om die winst inderdaad te realiseren. Een belangrijke strategie is minder bouwen en kleiner bouwen. Ook toepassing van hergebruikte materialen is doorgerekend. Peerenboom: “De grootste winst verwachten we vooralsnog van toepassing van hout in vloeren, gevels en binnenwanden. Het vergt nog veel aandacht en energie, maar als je op CO2-winst stuurt kun je echt wel grote stappen zetten.”

De Houten Leeuw

Ook de Noord-Hollandse projectontwikkelaar De Nijs wil grote stappen zetten. Het bedrijf maakt circulaire ambities nu al waar in het project De Houten Leeuw in Amsterdam. Dit is een houten woongebouw met 53 studioappartementen voor jongeren, over vijf verdiepingen. Het gebouw is volledig uit CLT opgetrokken. Bijzonder is dat ook het trappenhuis helemaal met CLT is gemaakt. Het gebouw wordt opgeleverd in 2024. De Houten Leeuw is Paris-proof met een CO2-emissie van 125 kg per vierkante meter.

De Betonnen Leeuw

Ter lering heeft Joost Blankendaal (projectontwikkelaar bij De Nijs) ook een doorrekening gemaakt van het gefingeerde traditionele alternatief: de Betonnen Leeuw. Nagenoeg het zelfde ontwerp, maar dan in beton en staal. Wat blijkt? De uitstoot van De Betonnen Leeuw is meer dan drie keer zo groot als die van De Houten Leeuw: 382 kg per vierkante meter. Opmerkelijk is, dat dit grote verschil echter nauwelijks tot uitdrukking komt in een lagere MPG-score: 0,79 voor de Houten Leeuw tegenover 0,82 voor de Betonnen Leeuw. Blankendaal: “Dat komt doordat CO2-opslag in hout (nog) niet kan worden meegenomen in de MPG-berekening.”

Analyse van koploperprojecten

Roy Venhuizen (W/E Adviseurs) heeft de MPG van tientallen koploperprojecten van deelnemers aan het Lente-Akkoord naast elkaar gezet. Op basis daarvan laat hij zien wat de mogelijke MPG-winst van verschillende circulaire maatregelen kan zijn.

Tijd om te oefenen

In de huidige bepalingsmethode en met de huidige Nationale Milieudatabase kan nog niet alle milieuwinst goed tot uitdrukking worden gebracht in de MPG. Toch is het raamwerk zoals het er nu staat, goed te gebruiken. De MPG-eis van dit moment (0,8) is in het algemeen goed te halen. Als de methode en de database verder worden verbeterd kan de MPG-eis worden aangescherpt. Dan komt het erop aan in de bouw de juiste keuzes te maken. Tot die tijd is er hebben bouwpartijen de tijd om te oefenen met de MPG, reductiepaden te ontwikkelen en daarin ervaring op te doen.

Er is veel mogelijk

De grootste winst is te behalen door benutting van materialen en producten die er al zijn (hergebruik van tweedehands producten en casco-onderdelen) en gebruik van hernieuwbare materialen (met name hout en andere biobased grondstoffen). Ook de consequente keuze voor materialen en componenten met de laagste milieu-impact heeft een significant effect op de uiteindelijke MPG-score. “Er is veel mogelijk”, zegt Venhuizen: “Maar het is wel belangrijk te zoeken naar de optimale mix van maatregelen. Je kunt niet alles bij elkaar optellen. Het is bovendien belangrijk om je niet blind te staren op de MPG. Het gaat om de MPG in balans met de energieprestatie van een woning.”

Stevige ambities

Paris-proof, 55 procent CO2-reductie in 2030 (Europese Green Deal) en circulaire nieuwbouw in 2050 (Nederland circulair) zijn stevige ambities. Zeker tegen het licht van de 900.000 nieuwe woningen die we in Nederland willen bouwen. Om het allemaal te realiseren moet nog veel kennis worden ontwikkeld. Peerenboom: “In veel projecten is nog niet helemaal duidelijk wat de beste keuzes zijn. Houtbouw is een belangrijke oplossing, mits dat vroeg in het ontwerpproces wordt meegenomen. Ook CO2-arm beton is een veelbelovende optie. Er is ook nog veel onderzoek nodig naar installatie-arm ontwerpen.”

Samen aan de slag

Sinds 2013 is de MPG vastgelegd in de bouwregelgeving. Bij aanvraag van een vergunning is een MPG-berekening verplicht. Sinds 2021 mag de uitkomst van die berekening maximaal 0,8 zijn. In 2025 wordt de eis mogelijk aangescherpt tot 0,5. In de komende jaren worden de MPG-bepalingsmethode en de onderliggende NMD-database verder verbeterd. Het aantal categorie-1-kaarten zal groeien en verschillende circulaire strategieën worden beter in de berekeningsmethode verankerd. Denk aan losmaakbaarheid, CO2-opslag door gebruik van biobased materialen en het vergroten van mogelijkheden voor toekomstig hergebruik. Ook al is de MPG nu nog niet perfect, de hoofdlijnen zijn voldoende duidelijk om samen aan de slag te gaan, aldus Venhuizen.