• Nieuws
  • 11/04/2022

Regelgeving richt zich onvoldoende op hout

Is er een gelijk speelveld voor houtbouw? Is er voldoende kennis over hout en is houtbouw wel op de juiste wijze in de huidige wet- en regelgeving geborgd?

Website Pierebaan Monnickendam 03 11 2021 54 LR
Project Pierebaan in Monnickendam door Finch Buildings. Fotograaf Kees Hummel
Website Pierebaan Monnickendam 03 11 2021 29 LR
Website Pierebaan Monnickendam 03 11 2021 77 LR
Website Pierebaan Monnickendam 03 11 2021 98 LR

Is er een gelijk speelveld voor houtbouw? Is er voldoende kennis over hout en is houtbouw wel op de juiste wijze in de huidige wet- en regelgeving geborgd? Het zijn onder andere deze onderwerpen waarover Jurrian Knijtijzer, directeur Finch Buildings, Niels Castelein, timber structural engineer bij Sweco en Paul van den Heuvel, directeur Centrum Hout zich in de parallelsessie Level Playing field voor Houtbouw onder leiding van Vincent Gruis, hoogleraar Housing Management TU Delft buigen. “De regelgeving is nog wel heel veel op zwaardere betonachtige materialen ingericht.”

Vincent Gruis trapt de parallelsessie af met de aanwezigen de stelling ‘hout heeft meer onderhoud nodig’ voor te leggen. Een ruime meerderheid is het hier niet mee eens. Het is onder andere volgens Paul van den Heuvel niet zo. “In de afgelopen jaren hebben de ontwikkelingen niet stilgestaan. De industrie levert hout waar je met een bijgeleverd onderhoudscontract veertig tot vijftig jaar geen omkijken naar hebt.” Niels Castelein geeft aan dat constructeurs juist liever voor hout kiezen dan voor kunststof omdat hout bij schade gemakkelijker en beter te herstellen is. Jurrian Knijtijzer knikt. “We horen nog wel eens dat ontwikkelaars het een beetje spannend vinden. Maar van bijvoorbeeld onderhoudsafdelingen krijgen ze dan de reactie dat ze daar geen problemen met hout hebben. Ze kennen het product immers vaak goed.”

De zaal reageert wat verdeelder op de tweede stelling van Gruis dat er genoeg duurzame bosbouw is om houtbouw op te schalen. Van den Heuvel benadrukt dat duurzaamheid en beschikbaarheid hoog op de agenda staat. “Bijna 100 procent van het gebruikte naaldhout wordt duurzaam geproduceerd. Voor hardhout dat uit tropische landen komt, is dat percentage met 62 procent een stuk lager. Door toenemende vraag uit West-Europa is de verwachting dat dit percentage snel omhoog gaat. Overigens”, voegt de directeur van Centrum Hout er fijntjes aan toe, “deze sessie gaat over level playing field voor houtbouw. We hebben het over duurzaam geproduceerd hout. Ik heb nog nooit iemand horen zeggen ‘wij hanteren duurzaam aluminium’ of we werken met duurzaam plastic.” Hij wil er maar mee zeggen dat op dat gelijke speelveld hout toch een streepje voor heeft.

Onzekerheden

Als het gaat over voldoende beschikbaarheid zijn er wel wat onzekerheden. En die hebben alles met de huidige oorlog tussen Rusland en Oekraïne te maken. Negentig procent van het benodigde hout komt uit Europa. Na Duitsland en Zweden is Rusland met een aandeel van tien procent de grootste houtleverancier. “Door de huidige sancties tegen Rusland moeten we die 10 procent op een andere manier invullen. Als het aanbod stokt gaat de prijs omhoog.”

Niels Castelein is behalve timber structural engineer bij Sweco tevens lid van de themagroep Houtbouw. De themagroep heeft een analyse gemaakt van mogelijke knelpunten om op te schalen en op welke vlakken er voor houtbouw geen gelijk speelveld geldt. Bovenaan prijkt aldus Castelein de financiële haalbaarheid. “Hout is als grondstof relatief duur. Hoe ga je daarmee om en hoe neem je de voordelen van houtbouw mee, waarmee je kunt aantonen dat hout ook financieel een interessant product kan zijn?” Als tweede aspect noemt hij de capaciteit. “Zoals Paul al aangaf, komt het merendeel van het hout uit het buitenland. Er zijn bedrijven die het voor de Nederlandse markt ontsluiten maar dat zijn er niet veel. Is er voor een grote ontwikkeling voldoende hout op het juiste moment beschikbaar? De vraag is niet constant dus is hier sprake van een gelijk speelveld?”

TOjuli

Op gebied van regelgeving speelt de TemperatuurOverschrijding juli-norm (TOjuli/BENG). “De vraag is in hoeverre TOjuli fair is voor houtbouw omdat het slechter scoort doordat het een lichter materiaal is.” Castelein krijgt hierbij bijval van Jurrian Knijtijzer. “TOjuli-norm richt zich zo op zware materialen dat het lastig is om de norm met houtbouw te halen. En soms leidt dat er zelfs toe dat je actief moet gaan koelen. Dat kan in een duurzame wereld natuurlijk nooit de bedoeling zijn.” Tot slot noemt Castelein de voorwaarden voor verzekeren. “Er gaan verhalen rond dat de premie soms zelfs twee keer zo hoog is.” Knijtijzer: “De regelgeving is nog wel heel veel op zwaardere betonachtige materialen ingericht. Over verzekeringen hoor ik wel dat als bewoners online een verzekering afsluiten en aanvinken dat ze in een houten woning wonen, dit tot een hogere premie leidt. Terwijl als je met de verzekeraar in gesprek gaat de verzekering wel omlaag kan simpelweg omdat er geen groter of kleiner gevaar is in vergelijking met traditioneel bouwen.”

CO2

Knijtijzer weet als geen ander waar hij het over heeft. Immers, met Finch Buildings is hij al sinds 2014 actief met bouwen van hout bezig. “Tot op heden hebben we acht projecten gerealiseerd en daarmee 10.000 ton CO2 opgeslagen en bespaard. Dat is ook de reden waarom je het moet willen. Als vastgoedsector zijn we verantwoordelijk voor 36 procent van de CO2-uitstoot. Als de betonindustrie een land zou zijn, dan zou het de derde vervuiler van de wereld zijn. Dan heb je China, Amerika en beton.” Behalve dat het hout CO2 opslaat, het gezond is om in houten gebouwen te verblijven, kunnen de woningen ook sneller worden gebouwd. “In Monnickendam hebben we 67 appartementen in zeven maanden tijd gebouwd. Met een epc van nul en all electric.”

De projecten van Knijtijzer bestaan uit geschakelde modules. “Voordeel van modulair in houtbouw is dat je zonder overlast voor de omgeving en heel binnenstedelijk kunt bouwen”, benadrukt hij.

Kennis

Als het gaat om kennis over hout mag daar in het onderwijs meer aandacht voor komen. Niels Castelein ziet die aandacht op scholen wel wat toenemen. “Er wordt al meer over hout gesproken dan in mijn studietijd maar er is nog wel een kennisgat te vullen.” Paul van den Heuvel is het met hem eens. “Op hbo en universiteitsniveau zijn beton, staal en andere bouwwijzen de afgelopen decennia heel gebruikelijk geweest om daarin te doceren. Ik hoop dat onze nieuwe minister Robbert Dijkgraaf uiteindelijk ook wel beseft dat als we meer biobased willen, hij op hbo en universiteiten het curriculum moet invullen om ervoor te zorgen dat de mensen de juiste tools aangereikt krijgen.”

Hergebruik

Criticasters van hout brengen naar voren dat het CO2-voordeel van hout teniet wordt gedaan als het materiaal uiteindelijk de verbrandingsoven ingaat. Knijtijzer: “Je moet hout

zo lang mogelijk gebruiken en niet in oven stoppen. In verschillende functies kan het wel 250 jaar mee. De materialen die wij in onze gebouwen verwerken kan je gemakkelijk weer uithalen.” Paul van den Heuvel: “Voordeel van onze sector is de hernieuwbare waarde. Iedereen moet bij zijn ontwerp rekening houden met demontabel en repareerbaar maken van het uiteindelijke product. Die opgave ligt er ook voor de houtsector. Gelukkig zijn in onze sector flink wat bedrijven bezig die alles prefab maken. En ook zodanig dat wanneer je over 25 jaar het gebouw op een andere plek wilt zetten je dat kan doen door het uit elkaar te halen en het op die nieuwe locatie weer in elkaar kan zitten. Neemt niet weg”, voegt hij eraan toe, “dat wat er nu in de bebouwde omgeving staat ook een keer in de afbraakfase komt. We moeten erover nadenken hoe wij daar dan mee omgaan. Wij als houtbouwsector zijn er wel mee bezig maar ook voor ons is dat nog geen gelopen race.”

Voor een level playing field voor houtbouw moet(en):

  • houtbouw veel explicieter in de human resource agenda van de bouwsector
  • de TOjuli norm worden aangepast
  • CO2-belasting worden ingevoerd
  • ontwikkelaars houtbouw als gangbaar alternatief gaan behandelen

Auteur: Hans Ouwerkerk