Nog flink rekenen aan Het Nieuwe Normaal

In Het Nieuwe Normaal (HNN) wordt circulair bouwen uitgedrukt in tien parameters. De ambities van HNN zijn hoog en de vraag is: welk niveau van circulariteit is haalbaar voor de markt? De themagroep HNN verzamelt voorbeelden van projecten en producten om dat helder te krijgen. In juni wil de themagroep met resultaten komen.

Tijdens de derde bijeenkomst van de themagroep op 26 januari 2023, is besproken hoe projecten van koplopers kunnen bijdragen aan inzicht in de impact van Het Nieuwe Normaal.

HNN versie 0.5

Het Nieuwe Normaal (HNN) is een raamwerk om circulariteit te definiëren. Vanaf 2021 worden regelmatig tussentijdse versies van het raamwerk gepubliceerd, die eind 2023 tot een definitieve “1.0-versie” moet leiden. Afgelopen januari is de HNN-versie 0.5 verschenen. Hierin zijn vier thema’s uitgewerkt in tien onderwerpen:

• Milieu-impact (MPG), embodied carbon (MPG 2), construction stored carbon, materiaalgebruik en hergebruikspotentie
• Adaptief vermogen en losmaakbaarheid
• Omgang met restmateriaal uit sloop en uit bouw
• Toxiciteit

Voor ieder onderwerp is een indicator gedefinieerd, zoveel mogelijk aansluitend bij bestaande methodieken. Het laatste onderwerp toxiciteit is in het raamwerk van HNN opgenomen als kwalitatief begrip omdat het nog niet mogelijk is om hier een kwantitatieve standaard voor te formuleren.

Spraakverwarring

De noodzaak van een goed en compleet raamwerk is groot, omdat er veel gebeurt op het gebied van normstellingen. Zowel landelijk als lokaal. Zie bijvoorbeeld de Circulaire Impactladder van Arnhem-Nijmegen in het kader van de Woondeal. Of het Actieprogramma Utrecht Circulair. Het risico van spraakverwarring en versnippering ligt op de loer. Marktpartijen zien hoe het HNN in uitvragen leidt tot conflicterende of onhaalbare eisen, of vertraging in het proces. Daarnaast wordt HNN landelijk overal anders geïnterpreteerd. Dat belemmert grootschalig conceptueel en industrieel bouwen, wat broodnodig is om de woningbouwopgave komende jaren goed in te kunnen vullen.

Doel van HNN is dat alle partijen eenduidig over circulariteit communiceren. Als alle partijen dezelfde taal spreken, kunnen zij ervaringen delen en met elkaar de lat steeds hoger leggen. Eenduidige parameters en methodieken zijn daarvoor essentieel.

BCI Gebouw v1.0

HNN sluit aan bij de Building Circularity Index (BCI) die door Alba Concepts is ontwikkeld. Van BCI Gebouw is versie 1.0 inmiddels verschenen. Daarin zijn de parameters materiaalgebruik, hergebruikspotentie en losmaakbaarheid uitgewerkt. Versie 2.0 zal naar verwachting in het derde kwartaal verschijnen. Daarin worden ook embodied carbon (MPG 2) en construction stored carbon uitgewerkt. Tegelijk is Alba betrokken bij een onderzoek naar betaalbaarheid. Hoofdvraag is: wat kost het de markt als we HNN-waardes tot eis maken? In dat onderzoek zijn tot nu toe vooral de kaders vastgesteld en is de impact op investeringskosten in kaart gebracht. De volgende stap is om ook de impact op de TCO te bepalen.

Minister De Jonge

Ook het Ministerie van BZK wil circulair bouwen normeren en stimuleren. Op 23 december 2022 heeft minister De Jonge daarover een Kamerbrief gestuurd. Hierin staat hoe hij versneld de circulariteit van de bouw wil bevorderen. Er is gekozen voor drie sporen: het aanscherpen van de MPG naar 0,5 (en verder), de introductie van een eis voor CO2-opslag en het bevorderen van het gebruik van biobased grondstoffen. Belangrijk signaal in de brief is, dat de minister bij de effecten op de bouwproductie en de kosten voor de bouw hierin wil betrekken. Voor Lente-akkoord 2.0 en de themagroep HNN is dat een uitnodiging om kritisch mee te denken en input te leveren. Het is nu de tijd om onderbouwd met studies en onderzoek, vanuit de praktijk bij te dragen aan regels die ambitieus én haalbaar zijn en die werkelijk tot betere milieuprestaties leiden.

Discussiepunten

Een punt dat verdere uitwerking verdient, is bijvoorbeeld de relatie tussen CO2-opslag in bouwmaterialen en het toekomstscenario van een gebouw. Als bouwmaterialen na de levensduur van een gebouw worden gestort of verbrand, komt CO2 weer in de lucht. Als bouwmaterialen worden hergebruikt, telt de CO2-opslag langer door. Vraag is: hoe kan dat worden verantwoord? Aanvullend kun je je afvragen of CO2 verlaging/opslag nu hetzelfde moet worden gewaardeerd als CO2 reductie over 60-80 jaar? De ParisProof rekenmethode kijkt bijvoorbeeld primair over de CO2 reductie en opslag tot en met 2030

Een ander punt betreft de consequenties van aanpasbaar bouwen. Je moet niet alleen kijken naar de realisatiefase, maar ook naar de verschillende levensduren van componenten van een gebouw. Een casco van beton gaat misschien 180 jaar mee, terwijl een keuken na 15 jaar wordt vervangen. Dat komt nu nog onvoldoende in de berekeningen tot uitdrukking.

Nog een punt, is de betaalbaarheid van biobased materialen. De impact op de bouwkosten is groot. De vraag is hoe je betaalbaarheid en de waarde voor mens en milieu beide tot uitdrukking kunt brengen. Hoe kun je meerkosten verantwoorden, bijvoorbeeld in relatie tot een CO2-taks? De opdracht aan bouwpartijen, Lente-akkoord en de themagroep HNN is om met getallen te komen, gebaseerd op praktijkprojecten, zodat deze vragen scherp gesteld worden.

Oproep: kom met projecten

Het Lente-akkoord kan bijdragen door, onderbouwd met praktijkervaringen en doorgerekende gerealiseerde projecten, aanpassingen en/of aanvullingen voor te stellen voor HNN. Bij de doorrekening van projecten is het belangrijk niet alleen te kijken naar excellente koploperprojecten. Dat is de top die alleen in uitzonderlijke gevallen gerealiseerd kan worden. Het gaat ook om ‘gewone’ projecten die meer dan 80 procent van de productie uitmaken.

Verder signaleren de deelnemers aan de themagroep dat er vaak een groot verschil is in de MPG-prestaties die zijn berekend voor de vergunningsaanvraag en de uiteindelijk gerealiseerde MPG-score. Waar komt dit verschil vandaan en hoe kan erop worden gestuurd om beide MPG-scores gelijk te krijgen? Deelnemers zien dat conceptwoningen vaak met tienduizenden euro’s worden ‘opgeplust’ als gevolg van de wensen van de opdrachtgever. Het is interessant te berekenen welke milieu-impact die extra’s hebben.

Van een tiental projecten van deelnemers van de HNN themagroep is al duurzaamheidsinfo beschikbaar vanuit BCI-berekeningen. Deelnemers van de themagroep HNN wordt gevraagd met nog meer projecten te komen:

• Projecten vanuit verschillende pmc’s (woningtypen): zowel grondgebonden als gestapeld
• Conform vergunningaanvraag en as built
• Zowel excellente (koploper)projecten als mainstream projecten
• Basisprojecten en ‘opgepluste’ projecten conform opdrachtgeverswensen

Onderzoeksvoorstel

Lente-akkoord 2.0 doet een onderzoeksvoorstel om met deze projecten aan de slag te gaan. Ondertussen blijft Lente-akkoord 2.0 schakelen met andere partijen zoals Alba, Copper8, Cirkelstad en CityDeal om uniformiteit te bevorderen en dubbel werk te voorkomen. Het voornemen is om in juni 2023 met concrete resultaten te komen.

Aan de (online) bijeenkomst van de themagroep HNN van 26 januari 2023 namen deel: Irmine van der Geest (Amvest), Atto Harsta (gemeente Utrecht), Dick van Ginkel (TBI), Rudy van Gurp (TBI), Thijs Pleijhuis (Klok groep), Anne van Stijn (Aedes), Jim Teunizen (Alba Concepts), Verena Vermeulen (Heijmans), Sander Woertman (Lente-akkoord 2.0) en Chander van der Zanden (gemeente Amsterdam). Gespreksleiding: Atto Harsta, verslag: Henk Bouwmeester.

Voor meer informatie, mail naar Sander Woertman.