Verslag 2e themagroepbijeenkomst over Het Nieuwe Normaal

Verslag door Henk Bouwmeester van de tweede bijeenkomst van de HNN-themagroep op 15 november

Het Nieuwe Normaal is een proeftuin en een leerschool voor circulair bouwen. Het is een gezamenlijke taal om ambities meetbaar te maken. Door te meten en te leren, kunnen opdrachtgevers en bouwpartijen de lat steeds hoger leggen en de ontwikkeling van circulair bouwen versnellen. Met de themagroep HNN willen we grip krijgen op het instrumentarium en de consequenties ervan inzichtelijk maken. Waarom is HNN van belang? Wat willen we ermee en hoe komen we eind 2023 tot een volwaardige versie 1.0?

Nederland Circulair in 2050

Een circulaire economie in Nederland in 2050. Dat is het doel waar overheid, bedrijfsleven, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties met elkaar aan werken. Voor de bouwsector impliceert die doelstelling een flinke versnelling op het gebied van circulair bouwen. Maar wat is circulair bouwen precies? Welk niveau is haalbaar? In Het Nieuwe Normaal (HNN) wordt dat omschreven. Het is de bedoeling HNN eind 2023 vast te stellen als gemeenschappelijk kader waardoor we met elkaar dezelfde taal spreken. Het Ministerie van BZK wil het adopteren als benchmark voor duurzame wet- en regelgeving.

Negen onderwerpen

In de ontwikkeling van HNN zijn inmiddels vorderingen gemaakt. Sybren Bosch (Copper8) doet daarvan verslag in deze bijeenkomst van de themagroep. Het programma begon in 2019 met de introductie van versie 0.1 van HNN. Daarin is een groot aantal thema’s rond circulair bouwen benoemd. Op basis van audits bij praktijkprojecten zijn die thema’s specifiek en meetbaar gemaakt. Begin dit jaar is versie 0.3 gepubliceerd. In deze versie zijn vier thema’s uitgewerkt in negen onderwerpen:

• Omgaan met afval: restmateriaal uit de bouw en restmateriaal uit sloop
• De milieu-impact: milieu (MPG), materiaal, hergebruikspotentie, en CO2-opslag
• Adaptief vermogen: losmaakbaarheid en aanpasbaarheid
• Gezonde materialen: toxiciteit

Voor ieder onderwerp zijn indicatoren gedefinieerd, zoveel mogelijk aansluitend bij bestaande methodieken zoals BREAAM, MPG en GPR. Belangrijke notie is dat de prestaties op de negen onderwerpen niet zijn op te tellen: er komt niet één getal uit. Dat betekent dat opdrachtgevers en bouwpartijen accenten kunnen aanbrengen. Binnenkort verschijnt versie 0.4 met daarin enkele kleine aanscherpingen. In januari 2023 komt versie 0.5 uit. Het doel is uiterlijk eind 2023 de eerste volwaardige versie 1.0 te publiceren. Zie ook: “Het Nieuwe Normaal: benchmark voor toekomstige wet- en regelgeving” (17 maart 2022).

Meten en leren

Intussen is HNN een eigen leven gaan leiden. Veel sneller dan verwacht. Hier en daar wordt het al in tenders gebruikt, constateren de deelnemers aan de themagroep. Daarbij worden vaak prestaties op basis van indicatoren uit versie 0.2 van HNN uitgevraagd. Op de website van Cirkelstad wordt dat overigens ook benoemd. Dat is echter niet de bedoeling, beklemtoont Sybren Bosch. Ten eerste omdat HNN nog in ontwikkeling is. Ten tweede omdat HNN niet het volgende lijstje met eisen is, waar de bouwsector aan moet voldoen. Het is juist bedoeld als raamwerk voor bestaande indicatoren. Doel is dat iedereen dezelfde taal spreekt. Dat geeft duidelijkheid en biedt handvatten om van elkaar te leren. Dan kunnen bouwpartijen focussen, ervaringen delen, gericht samenwerken met andere partijen in de kolom en prioriteiten aanbrengen. Zo kun je de lat steeds hoger leggen en tot versnelling komen.

Betaalbaarheid

Een sine qua non van hoge ambities, en daarmee een belangrijk leerpunt, is de betaalbaarheid ervan. Maar hoe meet je betaalbaarheid? Welke cijfers kun je eraan koppelen? Een afweging is de scope: spreek je over bedrijfsresultaat of ketenresultaat? Kijk je (lineair) naar projecten of kijk je naar de businesscase op organisatieniveau? Het Handboek Marktwaardering van de Autoriteit Woningcorporaties biedt nog weinig aanknopingspunten om circulariteit betaalbaar te maken. Nog een vraag is hoe je CO2-opslag bij biobased bouwen, zoals houtbouw kunt waarderen. Het is moeilijk om dat milieuvoordeel contant te maken, al lijkt het erop dat kopers in het duurdere segment bereid zijn extra voor houtbouw te betalen (Synchroon heeft daar onderzoek naar gedaan). Jim Teunizen (Alba Concepts) doet op het punt van betaalbaarheid vergelijkend onderzoek bij enkele lopende projecten. Resultaten daarvan komen binnenkort beschikbaar. Sander Woertman (Lente-akkoord 2.0) kan vanuit de koplopergroep van Het Lente-akkoord een poule van circa 25 woningbouwprojecten overleggen die kunnen worden doorgerekend op kosten voor circulariteit.

Concrete projecten

Voor de verdere doorontwikkeling van HNN zijn concrete projecten nodig waar aan kan worden gerekend. Sommige deelnemers aan de themagroep hebben al doorrekeningen gemaakt op een aantal parameters. Ook door Aedes is een oproep gedaan onder de leden om met concrete projecten te komen. Een mooi resultaat kan een overzicht van archetypes van woningen (pmc’s) zijn met indicatoren, ambitieniveaus en meerkosten. Transitiestrateeg en innovatiemanager Atto Harsta wil graag een top-5 agenderen van de belangrijkste onderwerpen. Hij wil hiervoor een aanzet maken door te inventariseren wat er nu al beschikbaar is. Omissies leiden daarna tot concrete vragen om voorbeeldprojecten aan te leveren. Daarna zijn vervolgstappen mogelijk.

Specifieke indicatoren analyseren

Ook is besproken of de themagroep kan bijdragen aan het analyseren van de impact van specifieke indicatoren van HNN op woningbouwprojecten. Te denken valt daarbij aan de indicatoren Losmaakbaarheid, hergebruik of toxiciteit. Van deze drie heeft hergebruik de grootste impact op uitstootreductie, en losmaakbaarheid op korte termijn de grootste impact op de business case. De themagroep gaat kijken hoe we hier vat op kunnen krijgen.

Aan de (online) bijeenkomst van de themagroep HNN van 15 november 2022 namen deel: Sybren Bosch (Copper8), Irmine van der Geest (Amvest), Atto Harsta (gemeente Utrecht), Dick van Ginkel (TBI), Rudy van Gurp (TBI), Claudia Heimensen (Provast), Maaike Perenboom (Synchroon), Thijs Pleijhuis (Klok groep), Anne van Stijn (Aedes), Jim Teunizen (Alba Concepts), Jeroen van der Waal (gemeente Amsterdam), Sander Woertman (Lente-akkoord 2.0). Gespreksleiding: Atto Harsta, verslag: Henk Bouwmeester.
Voor meer informatie, mail naar Sander Woertman