Vier nieuwe ideeën voor de energietransitie

Verslag van de ZEN-festival sessie “ZEN ideeën carrousel” door Patrick Koch (Adviseur energie & duurzaamheid Heijmans), Henk de Hartog (Business developer Hero Balancer), Paul van Doorn (Senior planontwikkelaar Giesbers Ontwikkelen en Bouwen), Sander Aalpol (Manager Acquisitie Kalliste Woningbouwontwikkeling) en Gideon Goudsmit (Green Motion) o.l.v. Claudia Bouwens (programmaleider Lente-akkoord). Verslag door René Didde.

Met een korte pitch tonen vier bedrijven vier nieuwe concepten in de beginnende ZEN-markt.

1. SlimWonen: Patrick Koch, adviseur energie & duurzaamheid, Heijmans
Met een prettig ontregelende slide-show trekt Patrick Koch de aandacht. Zijn eerste dia is een VW-busje uit de jaren '60. 'Ruim, licht, een stuur, een versnellingspook, rem en gaspedaal. De techniek is jaren zestig', zegt Koch. Precies dezelfde bewoordingen kun je voor de moderne woningen gebruiken. Schokkend: de techniek is nog steeds jaren '60. Tweede dia: een Tesla. 'Ook dat is een auto, met een stuur, een versnellingspook, rem en gaspedaal. Maar de auto is all-electric. De techniek is compleet anders, waaronder de interface voor bediening.'

De parallel is duidelijk. Die kant gaat het ook op met ZEN. Bouwers introduceren al vaker interfaces waarmee bewoners tal van apparaten zelf besturen. In de enorme, pal voor de Brabanthallen geparkeerde bus kunnen deelnemers een kijkje nemen. De techniek is van Busch-Jaeger. Een camera spot de aanbellende bezoeker. Met een app op de smartphone schakel je het licht uit, gaan gordijnen dicht en gaat de vloerverwarming een twee graden naar beneden. Veiligheid en comfort ineen.

Maar er is veel meer mogelijk, zegt Patrick Koch. De interface in huis genereert veel data, waarmee de bewoner energie kan besparen. 'We maken de interface eerst nog bedieningsvriendelijker. Voordat we tot energie besparen overgaan, is de bewoner helemaal gewend aan zijn interactief energiezuinig huis. Zodra hij meer van het systeem weet, gaat hij er verder in, met de smart-phone als sleutel', constateert Koch na installatie bij de eerste 70 woningen. Volgend jaar volgen nog 600 woningen.

Discussiepunten:
- begin met integraal denken bij de bewoner en de gezondheid van het huis (CO2-meter);
- er komen steeds meer van dergelijke systemen. Het protocol moet worden gedeeld zodat er een universele taal ontstaat zodat apparaten van verschillende fabrikanten toch met elkaar kunnen communiceren.

2. Met Hero naar Zero – Henk de Hartog
De Hero-balancer is een door een zoemende bij gesymboliseerd zelflerend algoritme dat apparaten in appartementen en kantoorgebouwen kan aan- en uit schakelen op basis van het weerbericht, de meest voordelige tarieven verkent en overbelasting van het energienet tegengaat.

Ook hier zijn protocollen een kopzorg, zegt De Hartog. Ze moeten gegevens delen en één taal kunnen spreken. Hero staat op het punt de vleugels uit te slaan naar een heel woongebied, een bedrijventerrein of een deel van een wijk. De Hartog's 'proeftuin' is een industriegebied waar zijn eigen bedrijf is gevestigd. 'De ambitie is om in 2020 alle aardgas af te schakelen (3,8 mln m³) en alle stroom zelf op te wekken (21 mln kWh).'

Dat is niet een kwestie van meer zelf opwekken, maar ook energie delen. Daar begon het zelfs mee. 'Het warm afvalwater van de ene ondernemer was de bron voor een andere. Opbrengst: 250 duizend m³ aardgas en geen afvalwaterprobleem.' Hero handelt op APX en koopt en verkoopt op de meest voordelige momenten. Het systeem is daarom gebaat bij enige schaalgrootte. VVE's met een energierekening van meer dan 30 duizend euro, Esco's en vastgoedbeheerders. Hero wil via de postcoderoos ook 'dakloze' consumenten kunnen bedienen, en ook toepassing bij slimme opslagsystemen ligt in het verschiet.

3. FIT-wonen, Paul van Doorn van Giesbers Ontwikkelen en Bouwen
FIT staat voor Flexibel, Innovatief en Toekomstbestendig en is ontwikkeld vanuit de woonbeleving van de bewoners. 'Het is een NOM-woning, in een CO2-neutraal gebouwde omgeving, waar we ook een koppeling maken met de 'participatiemaatschappij'. De woning is levensloopbestendig, vitaal en via apps is er verbinding met zorg en community. Er zijn vaste maandlasten, service op apparaten. Van Doorn: 'we gaan beloften waarmaken, met trotse stakeholders en bewoners.'

Het kan ook leiden tot een totaalservicepakket voor zorg, waardoor de bewoner bij wijze van spreken de woning gratis mag bewonen. Hoewel de nadruk nu ligt op ouderen en zorg, is er in een wijk of stadsdeel met veel jongeren ook een meer gadget-achtige variant denkbaar.

4. Energiepositief appartementencomplex Amstelveen – Gideon Goudsmit (Green Motion)
Letterlijk bovenop een kantoorcomplex van 3 verdiepingen wil duurzaam projectontwikkelaar Gideon Goudsmit nog 7 verdiepingen bouwen volgens het Passiefhuis-principe. 'Balkons van 20 m² die toch maar 5 maanden per jaar worden gebruikt, worden in de winter bij de woning getrokken', zegt Goudsmit. Bovenop het complex van 109 woningen zal een reusachtig paraboolachtig scherm verschijnen met 4400 m² zonnepanelen (950 duizend kWh/jr), en in speciale gleuven zitten zogenaamde Venturi-windgeneratoren die 50 duizend kWh/jr produceren als er geen zon is. Opslag van warm tapwater gebeurt in een vat van 20 duizend m³. De zon zorgt ook voor warm water. Er is ook voorzien in een warmtenetje met nabijgelegen projecten.

Opvallend is verder een pelletkachel die op koffiedrab werkt en warmte en elektriciteit produceert. Er komen autolaad- en ontlaadpalen. 'Want 100 Tesla's kunnen het hele complex voor een maand van elektriciteit voorzien', zegt Goudsmit gedreven. Elestorbatterijen en WKO zorgen voor 'seizoensoverbruggende energie'.

Alle installaties in het pand verdienen zich bij elkaar in 17 jaar terug. Er komt namelijk 1 miljoen kWh/jr uit, terwijl het pand 600 duizend kWh nodig heeft. De huur zal € 20/m² bedragen. Goudsmit, die met het kantoorcomplex dertig jaar geleden toentertijd het meest energiezuinige kantoor van Nederland bouwde, wil alle kennis delen. Veel enthousiasme tijdens deze pitch. Vraag van een aannemer: 'heeft u al een aannemer?'

Presentatie Patrick Koch



Presentatie Henk de Hartog



Presentatie Paul van Doorn



Presentatie Gideon Goudsmit